ÖZET Bu çalışmada, Toros Gübre A.Ş. iskenderun tesislerinden temin edilen Mazıdağı menşeli ham fosforik asitin arıtımı gerçekleştirilmiştir. Antım işlemi için iki farklı yöntem kullanılmıştır. Toyo-Soda, Alman ve Cleaning (israil) proseslerini esas alan birinci yöntemde ham asit, adı geçen yöntemlerin her birinin önerdiği şekilde bir ön arıtımdan geçirildikten sonra, butanol ile çözgen ekstraksiyonuna tabi tutulmuştur. Tarafımızdan geliştirilen ve diğer yöntemlere göre daha başarılı sonuçlar veren ikinci yöntemde, ham asit sodyum hidroksit ile nötürleştirilerek saf disodyum hidrojen fosfat (Na2HP04. 12 H20) tuzu oluşturulmuştur. Oluşturulan bu tuzun sülfürik asit ile geri asitlendirilmesi sonucu saf fosforik asit üretilmiştir. Reaksiyonun yan ürünü olan sodyum sülfat, metanolde çöktürülerek asitli ortamdan uzaklaştınlmıştır. Fosforik asit- sodyum hidroksit nötralizasyonu süresince pH değerlerine bağlı olarak kirlilik miktarlarının değişimi, Ultraviyole Spektrofotometre (UV/VIS) ile izlenmiştir. Yine aynı cihaz ile saf (Merck) fosforik asit ile çöktürme yöntemi ile üretilen fosforik asitin spektrumlan alınarak, iki spektrum karşılaşunlmıştır. Her iki yöntem sonunda elde edilen ürünlerin safsızlık miktarları, Inductively Coupled Plasma Spektrofotometresi (ICPS) ile tayin edilmiştir. Yine aynı cihaz ile analizi yapılan Merck fosforik asit ile sonuçlar kıyaslanmıştır. Anahtar Kelimeler : Fosforikasit, fosforik asitin temizlenmesi, fosforik asitin arıtımı.
ABSTRACT In this work, purification of Wet Process Phosphoric Acid (WPPA) obtained from TOROS GÜBRE A.Ş., has been studied. To reach this goal, two different approaches were used. In the first, the existing methods; Toyo-Soda Process (Japan), Deutsch Process (Germany), Cleaning Process (Israel) were repeated, which involved different pre-purification steps followed by solvent extraction with n-butanol. In the second approach which was developed in our Laboratory; instead of trying to purify WPPA directly, phosporic acid forming component (Na^HPO^ 12 H20) was obtained from WPPA with high purity, Upon acidifying Na2HP04. 12 H20 with sulfuric acid followed by removing sodyum sulfate formed, high purity phoshporic acid has been obtained. During the neutralization of WPPA with NaOH to obtain NajHPCv 12 H20, pH dependent impurity concentrations were followed by UV/VIS spectrophotometry and the spectrum of the final product was compared with Merck phosphoric acid. Metalic impurities were determined by Inductively Coupled Plasma Spectrophotometry (ICPS) and compared also with Merck acid. Key words: Phosphoric acid, Cleaning of phosphoric acid, Purification of phosphoric acid.