ÖZET Yüksek Lisans Tezi ULEKSİT CEVHERİNİN AMONYUM SÜLFAT ÇÖZELTİLERÎNDEKİ ÇÖZÜNME KİNETİĞİ Nizamettin Demirkıran İnönü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı 68 + ix sayfa 2002 Danışman: Doç. Dr. Asım Künkül Bu çalışmada bir bor minerali olan uleksitin amonyum sülfat çözeltilerindeki çözünme kinetiği incelenmiştir. Çalışmada amonyum sülfat konsantrasyonu, tane boyutu, katı/sıvı oranı, karıştırma hızı ve reaksiyon sıcaklığının değişen parametreler olarak çözünme hızına olan etkileri incelenmiştir. Yapılan deneyler sonucunda amonyum sülfat konsantrasyonunun, karıştırma hızının ve reaksiyon sıcaklığının artmasıyla çözünme hızının arttığı, tane boyutu ve katı/sıvı oranının artmasıyla çözünme hızının azaldığı tespit edilmiştir. Amonyum sülfat çözeltilerinde uleksitin çözünme kinetiğinin belirlenmesi için deneysel veriler kullanılarak homojen ve heterojen reaksiyon modelleri denenmiş; bu modeller içersinde uleksitin amonyum sülfat çözeltilerindeki çözünme kinetiğinin heterojen reaksiyon modeline göre sabit boyutlu küresel tanecikler için kül filminden difuzyon kontrollü olduğu belirlenmiştir. Çözünme reaksiyon hızının, 1-3C1-X)273 + 2(l-x) = 4,26.108.CA ^ J(KH)-1^.KH^x("1000^.t şeklinde bir matematiksel modelle gösterilebileceği belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Uleksit, çözünme kinetiği, amonyum sülfat çözeltisi.
ABSTRACT MSc. Thesis DISSOLUTION KINETICS OF ULEXITE ORE IN AMMONIUM SULPHATE SOLUTIONS Nizamettin Demirkiran inönü University Graduate School of Applied Sciences Department of Chemical Engineering 68 + ix pages 2002 Supervisor: Doç. Dr. Asım Künkül In this study, dissolution kinetics of ulexite ore in ammonium sulphate solutions was investigated. In the experiments, ammonium sulphate concentration, paticle size, solid/liquid ratio, stirring speed and reaction temperature were chosen as variable parameters. It was found that the dissolution rate increased with increasing ammonium sulphate concentration, stirring speed and reaction temperature. However, increasing paticle size and solid/liquid ratio decreased the dissolution rate. The dissolution kinetics of ulexite ore in ammonium sulphate solutions according to homogeneous and heterogeneous reaction models were examined. According to heterogeneous reaction model, the dissolution rate was controlled by diffusion from ash layer on surface of spherical particles of unchanging size. The dissolution kinetics can be represented by the following mathematical model: l-3(l-x)^ + 2(l-x) = 4,26.10^CA0^\D^85^(K/S)-1-054.KH0'398e(-1^^.t KEYWORDS: Ulexite, dissolution kinetics, ammonium sulphate solution. Wv«*