ÖZET Örgütler, işgörenlerinin yetenekleri ve gösterdikleri başarım hakkında bilgi sahibi olmak ister. Bu amaçla işgörenlerin örgütsel amaçlara katkıları belirlenir. İşgörenler bu katkıları doğrultusunda örgüt tarafından ödüllendirilir, görevde yükseltilir, ücretleri belirlenir, cezalandırılır ya da son seçenek olarak işten çıkarılabilir. İşgörenlerin örgüte katkıları, başarım değerlendirme ile belirlenir. Başarım değerlendirme örgüt açısından olduğu kadar işgören açısından da önemlidir. İşgörenler başarım değerlendirme sonucunda kendi güçlü ve güçsüz yönleri hakkında bilgi sahibi olur, böylece gerekli önlemleri alabilirler. Başarım değerlendirme sürecinde, işgörenlerin çalışmaları, etkinlikleri, eksiklikleri, yeterlilikleri, fazlalıkları, yetersizlikleri gözden geçirilir. Bu değerlendirme için verilerin çeşitli kişi ve kaynaklardan toplanmış olması, değerlendirmenin geçerlilik ve güvenilirliğini arttırır. İşgören başarımını değerlendirmede çoklu veri kaynaklarına başvurmada amaç, olumsuzlukları en aza indirmek ve olumlu yönlerden mümkün olduğunca yararlanıp başarım değerlendirmesi yapmaktır. Bu yaklaşımda işgörenlerin başarımlarının değerlendirilmesi sadece üst konumunda olan birinci ve ikinci sicil amirlerinin değerlendirilmesi yeterli görülmez. Üstler dışında, astlar, meslektaşlar ve müşterilerin de görüşlerine başvurulur. Okul yöneticilerinin başarımlarını değerlendirmede çoklu veri kaynakları kullanılabilir. Araştırmanın genel amacı, "ilköğretim okulu yöneticilerinin başarımlarının değerlendirilmesinde yeni bir model geliştirmek" tir. Bu genel amaca ulaşabilmek için aşağıdaki alt amaçların gerçekleştirilmesine çalışılmıştır: 1. İlköğretim okulu yöneticilerinin başarımlarının değerlendirilmesinde yeni bir sisteme gereksinim var mıdır? 2. İlköğretim okulu yöneticilerinin başarımlarının değerlendirilmesinde kullanılacak Yönetici Başarımını Değerlendirme Formu'nda bulunması gereken özellikler yeniden belirlenebilir mi? "«?*"<$**» 3. İlköğretim okulu yöneticilerinin başarımlarının değerlendirilmesinde /,ft \^$?'^\ '' f- | sadece ilköğretim müfettişleri ve milli eğitim mü(|i|üŞ;a|d| görevlendireceği bir şube \ % X ' \%£U /, & fi müdürünün görüşleri yeterli midir? \\ 4>«*j t»$ u / 4. İlköğretim okulu yöneticilerinin başarımlarının değerlendirilmesinde öğretmenler, meslektaşlar, öğrenciler ve velilerin görüşlerine de baş vurulması gerekir mi? Araştırmanın evrenini 2003-2004 öğretim yılında Sivas, Malatya, Gaziantep ve Elazığ, illerinde görev yapan ilköğretim müfettişleri ve müfettiş yardımcıları ile bu illerdeki ilköğretim okulu yöneticileri oluşturmaktadır. Bu öğretim yılında Sivas' ta 37, Malatya' da 42, Gaziantep' te 47 ve Elazığ' da 32 olmak üzere toplam 158 ilköğretim müfettişi bulunmaktadır. Aynı öğretim yılında, birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okulları dışında kalan, Sivas'ta 271 Malatya'da 234, Gaziantep'te 251 ve Elazığ'da 142 olmak üzere toplam 898 okul bulunmaktadır. Bu okullarda ortalama 3 yöneticinin çalıştığı varsayımından hareketle ilköğretim okulu yönetici evreni yaklaşık olarak 2700 olarak kabul edilmiştir. İlköğretim müfettişleri için örneklem alınmamış doğrudan evrende çalışılmıştır. İlköğretim okulu yöneticileri için Oranlı Küme Örnekleme alınmıştır. Evreni teşkil eden 898 ilköğretim okulundan örneklem olarak 113 (Malatya: 28, Elazığ: 23, Gaziantep: 30 ve Sivas: 32) ilköğretim okulunun alınması grup örnekleme için yeterli görülmüştür. Araştırmanın amacına uygun özelliklere sahip bir anket geliştirilmiştir. Anket üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde katılımcıların cinsiyet, çalışılan il, görev, mesleksel kıdem ve eğitim seviyelerini belirlemeye yarayan 5 soru yer almaktadır. İkinci bölümde Sicil Raporu ve Yönetici Teftiş Formundan katılımcıların memnun olma düzeylerini belirlemeye yönelik 15 soru, üçüncü bölümde geliştirilmeye çalışılan başarım değerlendirme modelinde yer verilmesi düşünülen özellikleri belirlemeye yönelik 30 soru yer almaktadır. Araştırma sonucunda özetle şu bulgular elde edilmiştir: İlköğretim müfettişleri ve ilköğretim okulu yöneticilerinin %90' ı erkektir. Mesleksel kıdem açısından ilk sırayı 21-25 yıl çalışanlar almaktadır. Müfettişlerin eğitim düzeyleri yöneticilerden daha yüksektir. Müfettiş ve yöneticiler var olan başarım değerlendirme sisteminden memnun değildir. Araştırma kapsamında geliştirilmeye çalışılan model önerisi hem müfettişler hem de,yöne ticiler tarafından kabul görmüştür. IV
ABSTRACT Organizations want to have knowledge about their personnel's abilities and their performance. To achieve this objective, personnel's contributions to organizational objectives are determined. Through their contributions, personnel are rewarded, promoted at the service, their Wages are determined, punished or, as the last alternative, can be dismissed. Personnel's contributions to organization are determined by assessment of performance. Personnel have knowledge about their strong and weak sides after the assessment of their performance, thus, they can take precautions needed. At the process of performance assessment, personnel's works, activities, deficiencies, sufficiencies, superfluities, and insufficiencies are scrutinized. For this assessment, that the data are collected from various people and sources enhance the validity and the reliability of the assessment. At the personnel's performance assessment, the aim to appeal to various datum sources is to minimize the negatives, to benefit from the affirmative sides as possible as it is and to make performance assessment. In this approach, at personnel's performance assessment, it is not enough to take into consideration of the first and second register superior assessment. Also subordinates, colleagues, and customers' opinion are taken into consideration. Various datum sources can be used at the assessment of school managers' performance. The main objective of this work is to develop a new model at the assessment of primary-education school managers' performance. To achieve this general objective, it was worked to realize the sub objectives that are given below: 1. There is a need for a new system at primary-education school managers' performance assessment. 2. The peculiarities that must be in manager performance assessment form which will be used at a primary-education school managers' performance assessment must be determined again. 3. Only primary-education inspectors' and national education manager's or charged department manager's opinion is not enough a|ıj0pŞm:f^ducation school manager's performance assessment..f.^ $ « '?>??! [*''?? A..? tfWVpV-. ' A 4. It should be useful to apply the opinions ofiteaöhferş^cöîleagueB, students, A * il &?' * *'<* * * ?.' J( - -' I and parents at a primary-educations school manager's' r^e^oı^â^ce^%sfeşfement. v Primary-education inspectors and their assistants and primary school managers who works in Sivas, Malatya, Gaziantep and Elazig in 2003-2004 school year form the population of the research. Tn this school year, 158 primary-education inspectors exist: 37 in Sivas, 42 in Malatya, 47 in Gaziantep, 32 in Elazig. In the same school year, expect the schools which have combined classes, there are 898schools: 271 in Sivas, 234 in Malatya, 251 in Gaziantep, 142 in Elazig. It was accept that the population of the primary school manager is approximately through the supposition the approximately 3 managers work in this schools. The sample was not taken for primary education inspectors, but it was directly worked in the population. Proportional Group Sampling was taken for primary school managers. It was seen sufficient to take 113 (Sivas: 32, Malatya: 28, Gaziantep: 30, Elazig:23) primary school for group sampling. A questionnaire that has peculiarities which are suitable to the objectives of the research was developed. The questionnaire is composed of three parts. In the firs part, there are 5 questions which are used to determine the respondents' sexes, the cities which they work in, tasks, length of service (seniority) and their educational level. In the second part, there are 15 questions that are used to determine the respondents' level of being pleased with Register Report and Manager Inspect Form. And in third part, there are 30 questions that should help at determining the peculiarities that are thought to be used at the performance assessment model which is being tried to be developed. Likert type grading scale with 5 point was used in the questions that exist in the second and third parts. The questionnaire were grouped as Any (1), Less (2), Medium (3), Much (4), A lot of (5) and then they were evaluated. In summary, these findings were achieved as a result of this research: The %90 of primary education inspectors and the primary school managers are male. Personnel working 21-25 years take the first place due to their professional seniority. The educational levels of the inspectors are higher than managers' primary education inspectors and the primary school managers are not pleased with the existing assessment system. The suggestion of ihe model which is tried to be developed through this research is both accept by inspectors and managers. VI
