Kaçar Hanedanı (1795-1925)

Abstract

Türkistan coğrafyasından batıya olan Türk göçlerinin ikinci istikametini oluşturan İran, Hindistan'a giden yolların güzergahında olması ve sahip olduğu doğal zenginlikler sayesinde bir cazibe merkezi olmuştur. Eski çağlardan itibaren çeşitli kavimleri ve İslâm döneminde ise Arap Müslümanları kendisine çekerek hareketli bir siyasî geçmişe sahip olmuştur. Bu coğrafyaya gelerek etkili olan Türkler, sahip oldukları teşkilatçılıkları sayesinde idareyi ele geçirmiş ve uzun sayılabilecek bir dönemde İran tahtını ellerinde bulundurmuşlardır. İran'ın kuzeybatısından gelerek daha çok Esterabad ve Mazenderan bölgesine yerleşen Kaçarlar, Safevilerin yıkılmasından sonra baş gösteren iç karışıklık ve siyasî boşluktan istifade ederek saltanata doğru adım atmaya başlamış, Zendlilerin yıkılmasından sonra da tahtı ele geçirmişlerdir. Ağa Muhammed Han'ın iki yıllık saltanatından sonra tahta oturan Feth Ali Şah, Hindistan'ı elinde bulunduran İngiltere ile bu yollar üzerinde kendisini durdurmaya çalışan Fransa'nın rekabetlerine sahne olmuştur. Ayrıca, kuzeyde Afganistan üzerinden Hindistan'a ulaşmak ve güneyde ise Basra körfezine inmek isteyen Rusya'nın emellerine karşı durmaya çalışmıştır. Batılı emperyalist devletlerin siyasî ve iktisadî nüfuz mücadelesinden doğan müdahalelere maruz kalan ülke, Nasıreddin Şah'ın başta İngiltere şirketleri olmak üzere yabancı sermaye sahiplerine millî kaynaklan peşkeş çekmesi sonucu bağımsızlığım yitirmiştir. Gerek yabancı nüfuzuna ve gerekse mevcut yönetime karşı memnuniyetsizlikler, Muzaffereddin Şah zamanında rejimin değişmesini sağlamışsa da ülkenin içinde bulunduğu buhranların sonu gelmemiş ve nihayetinde İngütere ile Rusya arasında topraklan paylaştınlmıştır. Afganistan, Hindista körfezindeki hakimiyeti kaybetmek istemeyen İngiltere, kuzey pdap^bö\j^&mn ten VII Rusya'nın eline geçmesini uygun görmüştür. Ancak, daha sonra buraya el atacak Amerika petrol şirketlerine el altında yardım etmeyi de ihmal etmemiştir. Almanya'nın yeni bir güç olarak İngiliz menfaatlerine göz dikmesi ve Basra körfezindeki İngiliz hakimiyetini tehlikeye düşürmesi, yerli halkı elde 'etme siyasetini devreye sokmuş, Afganistan'da olduğu gibi boylara ve aşiretlere yüklü miktarda altın ve paralar dağıtılmıştır. Ahmed Şah'm yeteneksiz kişiliği de eklenince devletin çöküşü ve işgale uğraması süreci hızlanmıştır. Anahtar Kelimeler: İran, Kaçar Hanedanı, Afganistan, Herat, Meşrutiyet, Sömürgecilik, İstikraz, Hindistan, Faramasoneri, İngiltere, Rusya, Ce

Iran, which includes the second route of Turkish migrations from Türkistan to west, is a center of interest, because it is on the route India and has natural sources in great a mounts. It always has a lively and vivid political history due to it's atraction for many civilisations during oncient times and for Arab Muslims throyent the Islamic Period. Turks, having the apt of organization, gained the goverment here and ruled Iran for remar kably long period. Kacars, coming from nort-west of Iran and in habiting the reason of Esterabad and Mazenderan, started to move to words goverment by benefiting from the chaos and political gap everged following the decline of Safevi's and after collapse of Zend's, they ceptured the throure, following two - year rule of Ağa Mohammed Khan, Feth Ali Şah observerd the rivally between Britain, who possessed India and France, who was trying to stop Britain on these routes. And Britain, also, tried hard to withstend againts Russia, who wanted to reach India over Afghanistan at North, and to reach golf of Hürmüz at south. The country lost it's dependence because Nasıreddm Şah natural and national sources to foreigner enterprisers, especully British Companies, as well it was expased to interruptions resulting from political and economical conflicts beetwen emperyalist suites. Above all, continal discomfort with goverment and foreigner effect caused a change of system, despite this, the chaos didn't and eventually land of the country was shared by Britain and Russia, Britain, whach didn't wont to house his rule on Afghanistan, India and Gulf of Hürmüz, didn't see any prohienÖ#th,.?»«'?" ?TSf*,-tfh 'v i \ IX leaving the seuth oil Russia flowever, Britain didn't neglect to back up directly the oil companies of united states that would enter the region. After Germany's entrance to the region as a new force desiring the Britain's berefits, Britain put forword the policy of buying the local people by "huge anount of gold and money as they do in Aghanistan. Ahmed Şah's incapibility added to allabove reusons, the states collapse and invasion process. Key Words: Iran, Kacar, Afghanistan, Herat, Imperialism, India, Faramaconeria, Britain, Russia, Colonialism, Türkistan, Gardanne, France, Napoleon, John Malcolm, Modernization, Oil, Paskiewitch.