Malatya merkez ilçede yaşayan 0-5 yaş arası çocuklarda aşılanma oranları ve etkileyen faktörler

Abstract

BÖLÜM VII MALATYA MERKEZ LÇEDE YAŞAYAN 0-5 YAŞ ARASI ÇOCUKLARDA AŞI ORANLARI VE ETK LEYEN FAKTÖRLER ÖZET Amaç: Malatya merkez ilçede yaşayan 0-5 yaş arası çocuklarda aşı oranlarını, annelerin aşı ve aşılama hizmetleri hakkındaki bilgi ve tutumlarını ve ilişkili faktörleri saptamaktır. Materyal ve Metod: Bu araştırma kesitsel tipte bir araştırmadır. Otuz küme örnekleme yöntemi ile Malatya merkez ilçedeki sağlık ocaklarına bağlı otuz sağlık evi bölgesi sistematik örneklemeyle seçilmiş ve her bir kümeden 20 çocuk alınarak araştırmaya 600 çocuk dahil edilmiştir. Veriler annelere yüz yüze anket uygulanarak toplanmış ve analizleri için SPSS 9.0 programı kullanılmıştır. Analizlerde, ki-kare, Kruskall-Wallis, Mann-Whitney U ve lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamına giren çocukların %46.0'ı kız, %54.0'ı erkektir. Çocukların %90'ını kentsel alanda yaşamaktadır. Çocukların yaş ortalaması 1.76±0.05 yıldır. Annelerin %15.3' ü ilkokulu bitirmemiş, %32.2'si Türkçe haricinde bir dil konuşmaktadır. Türkçe haricinde dil bilen anneler daha az olmak üzere annelerin %8.8'inin hemen her gün gazete okudukları gözlenmiştir (P<0.05). Annelerin %71.8'i sağlık personelinden aşılar hakkında bilgi almıştır. Sağlık personelinden bilgi alan annelerin daha çok kentsel alanda yaşayan, eğitim düzeyi yüksek, Türkçe haricinde dil konuşmayan anneler olduğu saptanmıştır (P<0.05). Annelerin %90.0'ı aşıların gerekli olduğuna inanmaktadır ve kentsel alanda yaşayan, eğitim düzeyi yüksek olan, sağlık personelinden aşılar hakkında bilgi alan annelerin aşıların gerekliliğine daha çok inandıkları saptanmıştır (P<0.05). Annelerin eğitim düzeyi arttıkça aşı bilgi düzeyleri de artmaktadır (P<0.05). Aşı bilgi puan ortalaması yerleşim yeri, başka dil konuşabilme, gelir getiren bir işte çalışma ve gazete okuma sıklığı ile ilişkili bulunmuştur (P<0.05). Lojistik regresyon analizinde aşı bilgi puan ortalamalarının annenin eğitim düzeyinin ortaokul ve üzerinde olması (OR=5.05), annenin her gün gazete okuması (OR=2.48) ve annenin halen gelir getiren bir işte çalışması (OR=3.87) ile primer olarak ilişkili olduğu saptanmıştır. 12-23 aylık çocukların, %67.7'sinin aşı kartı olduğu ve %94.9'unun tam aşılı olduğu belirlenmiştir. DBT, polio, hepatit B aşılarının tam yapıldığı BCG ve kızamık aşılarında eksiklik olduğu görülmüştür. Anneler, BCG aşısının yapılmama nedenini ?Aşı yerinin uzak olması? olarak bildirmişlerdir. Çocukların tam aşılı olma durumları tek yönlü analizlerde annenin eğitim düzeyi yerleşim yeri, sağlık personelinden bilgi alma durumu, bilgi puanı ve dil bilme durumları ile ilişkili bulunmuştur (P<0.05). 24-71 yaş grubunda tam aşılı çocuk oranı %90.8 olarak saptanmıştır. Bu yaş grubundaki eksik aşılama nedeni olarak BCG için ?aşı yerinin uzak olması?, diğer aşılar için ?aşının gerekliliğinden habersiz olma? bildirilmiştir. Bu yaş grubunda, tek yönlü analizlerde yerleşim yeri, eğitim durumu, sağlık personelinden bilgi almış olma, bilgi düzeyinin yüksek olması tam aşılı olmayla ilişkili faktörler olarak saptanmıştır (P<0.05). Lojistik regresyon analizi sonucunda yine kentsel alanda yaşamak (OR=7.7) ve aşılarla ilgili sağlık personelinden bilgi almış olmak (OR=2.6) tam aşılı olmada primer etkili değişkenler olarak saptanmıştır. Sonuç: Malatya merkez ilçede yaşayan 0-5 yaş grubu çocuklarda aşı oranları Türkiye genelinden yüksek bulunmuştur. Öte yandan annelerin aşıyla ilgili bilgi düzeylerinin düşük olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Aşılama oranları, Genişletilmiş Bağışıklama Programı, çocuklar, annenin bilgi düzeyi

VACC NAT ON COVERAGE AMONG CH LDREN AGED 0-5 YEARS IN CENTRAL MALATYA AND THE ASSOC ATED FACTORS ABSTRACT Objective: To define the vaccination coverage among children aged 0-5 years in central Malatya and to define their mothers? attitudes and knowledge against vaccine and vaccination. Materials and methods:In this cross-sectional study, six hundred children aged 0-5 years were studied. Children were selected by using thirty cluster sampling method. Health houses in the centre were defined as cluster unit and twenty children from each cluster were selected systematically. Data gathering was done by administiring a face to face questionnaire to the children? mother. Data analysis was done by using SPSS 9.0 and chi-square, Kruskall- Wallis, Mann-Whitney U and logistic regression tests were used. Results: Of the participated children, 46.0% wer girls and 54.0% were boys. Ninety percent of the children were from urban settlements. The average age of the children was 1.76±0.05 years. Of the children? mothers, 15.3% were not completed primary school education and 32.2% spoke their native language other than Turkish. Only 8.8% of the mothers reported that they read a newspaper everyday and the frequency was less in native language speakers (p<0.05).Of the mothers, 71.8% had got information on the vaccination from health personnel. Most of them were living in the urban settlements, comparatively more educated and Turkish language speakers (p<0.05).Of the mothers, 90.0% belived that vaccination was necessary for health. That attitude was more frequent among mothers who were urban residents, more educated and who had got information from the health personnel (p<0.05). The level of knowledge on the vaccines and vaccination was higher as the education level got higher (p<0.05). The mean vaccine knowledge points was significantly associated with settlement, speaking another language, having a job, reading newspaper and believing in the necessity of vaccination (p<0.05). Logistic regression analysis showed that completing the secondary school or higher education (OR=4.1) and reading newspaper almost everyday (OR=3.0) were the significantly associated with having a high average point in vaccination knowledge. The study showed that 67.7% of the children aged 12-23 months had a vaccination card and 94.9% were fully immunised. Being fully immunized was associated with mother education, residence, having been informed on the vaccination, vaccination knowledge level and speaking another language in the univariate analysis. Logistic regression analysis showed that urban residence (OR=28.2) and being informed on the vaccination by the health personnel (OR=14.0) were the primarily associated factors with being fully immunized. The frequency of fully immunization among children aged 24-71 months was 90.8%. In this age group, residence, mother education having information on the vaccination, vaccine knowledge level and attitude towards the necessity of vaccination were defined as the associated variables with being fully immunized in the univariate analysis (p<0.05). Similarly, urban residence (OR=7.7) and being informed on the vaccination by the health personnel (OR=2.6) were the primarily assocated variables in being fully immunized. Conclusion: The study showed that vaccination coverage rates were higher than the country rates in the central Malatya. However, it was seen that mothers did not have enough knowledge on the vaccination. Key words: Vaccination coverage, Expanded Programme on Immunization, Children, vaccination knowledge