İDARENİN BÜTÜNLÜĞÜ İLKESİ ÇERÇEVESİNDE ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİNİN İDARENİN TAKDİR YETKİSİNİN KULLANIMINA İLİŞKİN YAKLAŞIMI Yüksek Lisans Tezi, Mehmet GÜNEŞ İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aralık 2005 Danışman: Yard.Doç.Dr. Abdülkadir BAHARÇİÇEK ÖZET VE ANAHTAR SÖZCÜKLER ÖZET Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, T.C. anayasa'sının 157 nci maddesinden hukuki dayanağını alan; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay ve Uyuşmazlık Mahkemesi ile birlikte özel surette görevlendirilmiş altı yüksek mahkemeden biridir. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin sahip olduğu idari yargı yetkisi, idari işlem ve eylemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. Yerindelik denetimi yapılamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak tarzda kullanılamaz ve idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez. Takdir yetkisi, idarenin karar almak ve uygulamak için serbestçe hareket edeceği bir alanı ifade etmektedir. Ancak hukuk devletinde idare bu yetkisini mutlaka belirli sınırlar içerisinde kullanabilecektir. Çünkü takdir yetkisi keyfilik demek değildir. Askeri hizmetlerden kaynaklanan askeri idari işlem ve eylemlerin yargı denetimini yapan AYİM'nin bu konuda sahip olduğu anlayış ve yaklaşım idarenin bütünlüğü ilkesi de dikkate alınarak bu tez çalışması ile ortaya konulmaktadır. 3 Askeri hizmetlerden kaynaklanan idarenin takdir yetkisinin, incelenen kararlar ışığında AYİM tarafından daha sık ve detaylı olarak denetlenmesi, takdir yetkisinin sürekli kamu yararı gözetilerek kullanılması, hukuka bağlı devlet anlayışının oluşmasına katkı sağlayacaktır. ANAHTAR SÖZCÜKLER Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, idarenin takdir yetkisi, idari yargı denetimi, idarenin bütünlüğü, idarenin işlem ve eylemleri 4
THE APPROACH OF HIGH MILITARY ADMINISTRATIVE COURT REGARDING USE OF DISCRETIONARY AUTHORITY OF ADMINISTRATION IN THE PRINCIPAL INTEGRITY OF ADMINISTRATION PERSPECTIVE Master Thesis, Mehmet GÜNEŞ Social Sciences Institute of İnönü University, December 2005 Advisor: Abdülkadir BAHARÇİÇEK Ph.D. SUMMARY AND KEY WORDS SUMMARY High Military Administrative Court (Askeri Yüksek İdare Mahkemesi) is regulated in the Article 157 of the Constitution and is one of the six higher courts, besides the Constitutional Court (Anayasa Mahkemesi), The Court of Appeals (Yargıtay), The Council of State (Danıştay), The Court of Military Appeals (Askeri Yargıtay), and The Court of Jurisdictional Disputes (Uyuşmazlık Mahkemesi). Askeri Yüksek İdare Mahkemesi shall be the first and last instance court for the judicial supervision of disputes arising from administrative transactions and actions involving military personnel and relating to military service, even if such transactions and actions have been carried out by civilian authorities. In the disputes arising from military service obligations, the condition of being a member of military personnel shall not be demanded. The Court on behalf of the Turkish nation performs jurisdiction over conflicts which concern military personnel and transactions and actions that are related to military service even if, these are not carried out by non-military authorities, as the first and last instance court and performs other tasks stated in other acts. But, for conflicts related to dept of imperative military service, the court doesn't seek the individuals have a military identification. Jurisdiction over administration is restricted to the review of transactions? and actions? conformity with law. 5 Opportunist control is not allowed and it cannot be used in such a way that removing executives? power of discretion. Discretionary power of administration expresses a free field that administrative solutions and decisions are taken by public administration. But this power of administrative shall be able to use by military administration with determined limits in constitutional state. For discretionary power does not mean arbitrariness in public administration. The approach of high military administrative court in jurisdiction over for discretionary power of military transactions and actions that are related to military services is researched with this study If it is being supervise frequently and detail for discretionary power it will be get also to arise the constitutional state by judgments of High Military administrative court with taking public benefits. KEY WORDS High Military Administrative Court, Discretionary authority of administration, Supervision of administrative judgment, Integrity of administration, Administrative transactions and actions, 6
