Karakaya Baraj Gölü'nün su kalitesinin ekotoksikolojik yaklaşımla değerlendirilmesi

Abstract

Bu biyolojik izleme çalışması kapsamında, insan kaynaklı çevre kirliliğinin Karakaya Baraj Gölünde neden olduğu ekotoksikolojik sonuçlar değerlendirildi. Bu amaçla 2004-2006 yılları arasında farklı dönemlerde, farklı istasyonlardan sazan (Cyprinus carpio) balıkları ve su örnekleri alınarak çeşitli biyobelirteç değerleri ve suyun fiziko-kimyasal değerleri ölçüldü. Çalışmada karaciğer 7-Etoksirezorufin-Odeetilaz (EROD), glutatyon S-transferaz (GST), glutatyon redüktaz (GR), karboksilesteraz (CaE) aktiviteleri, karaciğer ve plazma aspartat aminotransferaz (AST), alanin aminotransferaz (ALT), laktat dehidrogenaz (LDH) aktiviteleri, beyin asetilkolinesteraz (AChE) aktivitesi ve plazma vitellogenin (VTG) düzeyi saptandı. Ayrıca hepatosomatik indeks ve kondisyon faktörü de hesaplandı. Sultansuyu Baraj Gölünden de bir dönemle sınırlı olmak üzere balık ve su örnekleri alınarak, her iki bölge karşılaştırıldı. Laboratuvarda yapılan bir 17ß-östradiol uygulaması ile sazan balıklarında VTG indüksiyonu test edilerek, Karakaya örnekleri ile karşılaştırıldı. Biyobelirteç değerler karşılaştırıldığında ve bu değerler su fiziko-kimyasal parametreleri ile ilişkilendirilerek değerlendirildiğinde, bazı parametrelerin bu biyoizleme çalışması için daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Özellikle EROD, AChE, HSİ, KF, VTG gibi değerlerin dönemsel değişimleri yansıttığı ve istasyonlar arasındaki farkın belirlenmesi açısından daha duyarlı biyobelirteçler olduğu ifade edilebilir. ALT, AST, LDH, GST ve GR aktiviteleri özellikle bazı dönemlerde kirlilikle ilgili önemli ipuçları sağlamaktadır. Su fiziko-kimyasal değerleri bulgularına bağlı olarak, Karakaya Baraj Gölünde kimyasal kirliliğin belli bir düzeyde olduğu, özellikle kurşun bakımından ileri derecede bir kirliliğin olduğu ifade edilmektedir. Nitrit, toplam organik karbon, bakır ve fosfat değerleri açısından da bazı istasyonlarda dönemsel bir kirliliğin olduğu görülmektedir. Hem biyobelirteç değerleri hem de suyun fizikokimyasal parametreleri özellikle Mart 2006'da kirliliğin önemli düzeye ulaştığına ve en kirli bölgenin Hasırcılar istasyonu olduğuna işaret etmektedir.

Ecotoxicological results of man made environmental pollution in Karakaya Dam Lake were evaluated in this biomonitoring study. The carp (Cyprinus carpio) captured from different localities in the lake between 2004 and 2006 were used to determine selected biomarkers. Also, water samples from the same region were collected to determine some of its physico-chemical parameters. Liver 7-ethoxyresorufin Odeethylase (EROD), glutathione S-transferase (GST), glutathione reductase (GR), carboxylesterase (CaE) activities; liver and plasma aspartate and alanine aminotransferase (AST and ALT), lactate dehydrogenase (LDH) activities; plasma vitellogenin (VTG) concentration were determined. Furthermore, hepatosomatic index and condition factor were calculated. A similar study was also conducted for one season period in Sultansuyu Dam Lake to compare the results of these two nearby lakes. Some fish samples were exposed to 17ß-estradiol in laboratory conditions for induction of VTG and results were compared to fish samples of Karakaya Dam Lake. Comparison of the selected biomarker results and physico-chemical analysis of water showed that the selected markers were most suitable for this biomonitoring study. Especially EROD, AChE, HIS, CF and VTG results showed good correlation and more sensitivity with sampling seasons and stational differences. ALT, AST, LDH, GST and GR activities were also represented further evidence about water pollution. Depending on the physico-chemical analysis results of water, we assumed that lead being the most contributing pollutant, Karakaya Dam Lake is polluted by a number of pollutants. In this regard, nitrite, total organic carbon level, copper and phosphate values were also determined as seasonal pollutants in some stations. Both biomarker values and physicochemical parameters of water showed that the dam lake