Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi

Abstract

Bu araştırmanın amacı öğrencilerin, okul müdürlerinin ve rehber öğretmenlerin okullarda yaşanan zorbalık davranışlarına ilişkin algılarını belirlemektir. Araştırmanın alt amaçları ise, zorba veya kurban olmanın seçilmiş bazı kişisel ve ailevi değişkenlerle ilişkisini ve öğrencilerin zorbalık yapma veya maruz kalma durumundaki duygusal ve davranışsal tepkilerini belirlemektir. Ayrıca okul müdürleri ve rehber öğretmenlerin zorbalık ve önlenmesi konusundaki düşünceleri ve deneyimlerini ortaya koymaktır. Bu amaçla, hem nitel hem de nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu araştırmanın evrenini 2006?2007 öğretim yılında Erzurum ve Malatya illerinde genel liselere devam eden öğrenciler oluşturmuştur. Ayrıca örneklem okulların okul müdürleri ve rehber öğretmenleri ile Doğu Anadolu Bölgesinin üçüncü büyük ili olan ve kültürel nedenlerle veri çeşitliliği sağlayacağı düşünülen Van ilinden aynı yöntemle belirlenen üç okulun müdürü ve rehber öğretmeniyle de görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini illerde Milli Eğitim Müdürlüklerinin yardımı ile belirlenen bir alt, bir orta ve bir de üst sosyoekonomik düzeyi temsil eden üçer lisenin her kademesinden ikişer sınıf oluşturmaktadır. Örneklem okulların müdür ve rehber öğretmenleriyle araştırmacı tarafından önceden belirlenmiş sorular esas alınarak yüz yüze görüşmeler yapılmış ve öğrencilere de araştırmacı tarafından geliştirilen ?Liselerde Akran Zorbalığı Tanı Ölçeği? uygulanmıştır. Ayrıca okulların son bir yılını içeren ?Disiplin Kurulu Kararları? da karşılaştırmalar yapmak üzere kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi, SPSS 10.0 paket programından yararlanılarak yapılmıştır ve bütün çözümlemeler için hem parametrik hem de nonparametrik testler uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir: · Genel lise öğrencilerinin en çok maruz kaldıkları ve uyguladıkları zorba davranışlar şu başlıklar altında toplanmıştır: ?Saldırı Aleti Kullanmak veya Tehditle Zorbalık?, ?Sözel Zorbalık?, ?Sanal ve Cinsel Zorbalık?, ?Basit Fiziksel Zorbalık?, ?Duygusal Zorbalık? ve ?Ağır Fiziksel Zorbalık?. · Akranları tarafından zorbalığa uğradığını belirten genel lise öğrencilerinin oranı yüzde 18,3 iken akranlarına zorbalık yaptığını ifade eden öğrenci oranı yüzde 15,2; okulda zorbalığa tanık olduğunu ifade eden öğrenci oranı ise yüzde 56,9 olarak bulunmuştur. · ?Sözel Zorbalık?, öğrenciler arasında en yaygın görülen zorbalık türüdür. · Zorba davranışların uygulanması ve maruz kalınması bakımından cinsiyet önemli bir faktördür. Bütün zorbalık türlerini erkek öğrenciler kız öğrencilerden daha çok uygulamaktadır. · Öğrencilerin zorba davranışlar uygulamasında ve maruz kalınmasında okul başarı durumu önemli bir etkendir. ?Başarılı? öğrencilerin, bütün zorbalık türlerine ?okul başarısı ?orta? veya ?başarısız? olan öğrencilerden daha az başvurdukları ve maruz kaldıkları görülmüştür. · Anne-babanın bir arada veya ayrı olması öğrencilerin zorba davranışlar göstermesinde ve zorbalığa maruz kalmasında etkili bir faktördür. Anne-babası birlikte olmayan öğrenciler, anne babası birlikte olan öğrencilere göre daha fazla zorba davranışlar uygulamakta ve zorbalığa maruz kalmaktadırlar. · Ailede şiddet olması öğrencilerin zorba davranışlar göstermesinde etkili bir faktördür. Ailesinde şiddet olan öğrenciler, bütün zorbalık türlerini uygulamaktadır. · Kendisini madde bağımlısı olarak ifade eden öğrenciler olması öğrencilerin zorba davranışlara maruz kalması ve uygulaması bakımından önemli bir faktördür. Madde bağımlılığı olan öğrenciler, bütün zorbalık türlerine hem daha fazla maruz kalmaktadır hem de daha fazla uygulamaktadır. · Görüşme yapılan okul müdürleri ve rehber öğretmenler, zorbalığın okullarında bir problem olduğunu düşünmektedir. · Zorbalık, görüşme yapılan okul müdürleri ve rehber öğretmenlerin ifadelerine göre en çok okuldan çıktıktan sonra, başka okullardan veya dışarıdan gelen gruplarca yapılmaktadır. · Görüşülen okul müdürleri ve rehber öğretmenler çok az sayıda ailenin okula zorbalıkla ilgili şikâyetlerde bulunmak için başvurduklarını ifade etmişlerdir. · Araştırmaya katılan okul müdürleri ve rehber öğretmenler zorbalığın başlıca nedenleri olarak öğrencilerin iletişim becerilerinden yoksun olmalarını, okulda kendilerini ifade edecek yeterli sosyal etkinliklerden yararlanamamalarını, sorun çözme becerilerine sahip olmamalarını ve ailelerinin ilgisizliğini göstermişlerdir. · Örneklem okullarda zorbalıkla mücadele için geliştirilmiş program dahilinde bir etkinliğin olmadığı; ancak müdürlerin zorbalığa karşı duyarsız kalmayarak baş etmek için çeşitli yollara başvurdukları görülmüştür.

The purpose of the present study is to determine the perceptions of the school principals, counselor teachers and the general high school students related to bullying behaviors experienced at school settings. Secondary purpose of the study is to determine the relationship between being bully or victim and some personal and family variables; and the emotional and behavioral reactions of school bullies and their victims. Certain experiences and thoughts of the school principals and counseling teachers were also investigated. For this purpose both quantitative and qualitative research methods were used in the study. The sample consisted of 811 students attending general high schools in 2006-2007 academic year, the principals and the counseling teachers of the same schools in Erzurum, and Malatya the biggest cities of the Eastern Anatolian Region. Considering to increase the cultural variety of data, another big city of the region, Van, was also involved in the research. But during the process, only the principals and counseling teachers in this city were interviewed. In each city, three schools from different socioeconomic levels were selected by help of Province National Education Directorate. School principals and the counseling teachers were interviewed using a semistructured interview forms. A 5-point Likert-type scale developed by the researcher herself was administered to gather the data from the students. All subjects were assured of the confidentiality of their responses. ?School Discipline Council?s Punishment Decisions? about the students with discipline problems were also assessed to increase the variety of data. The collected data were analyzed statistically, using SPSS version 10.0 and both parametric and nonparametric tests were applied appropriately. Some of the striking findings of the research are presented as follows: ? The most commonly applied and suffered bullying behaviors by general high school students are categorized as follows: ?Bullying with a Weapon or Threatening, Verbal Bullying, Cyber bullying or Sexual Bullying, Simple Physical Bullying, Behavioral Bullying, Heavy Physical Bullying?. ? The rate of the students being bullied by their peers is 18, 3% in high school students whereas the rate of the students applying bullying behaviors in high school students is 15, 2%. But the rate of the students who reported to have witnessed bullying at school setting is 56, 9%. VIII ? The most common type of bullying among the general high school students is ?Verbal Bullying?. ? Sex has been found to be an important factor for being both bully and victim. Boys apply all kinds of bullying behaviors more than girls do. ? Academic performance of the students has also been found as an important factor for being both bully and victim. ?Successful? students apply and suffer less from bullying behaviors than the ones classified as ?average? and ?unsuccessful?. ? Parents? marital status (living apart or together) has been found as an important factor for both being bully and victim. Students whose parents live apart apply and suffer more from bullying behaviors than the students whose parents live together. ? Substance addiction is another important factor for being both bully and victim. Students depending on a substance are more often bully and victim for all the kinds of bullying behaviors than the students who don?t. ? Both school principals and counseling teachers agree that bullying is a problem at their schools. ? According to the school principals and counseling teachers bullying happen on the way to school or home and bullies are usually the young adults coming from school neighborhood or the students of other schools around. They also added that families rarely complained about bullying problems that their children experienced at school setting. ? The school principals and counseling teachers claimed that students? being deprived of communication skills, conflict resolution skills, being able to express themselves through some cultural and