Dijital çağda sanatın ve sanatçının konumu

Abstract

“ Hayat dengeye kavuştukça sanat ortadan kalkacaktır” Piet Mondrian

Dünyanın teknolojik değişimine koşut şekilde biçimlenen yaşam koşulları sadece ekonomik, siyasi ya da tüketim alışkanlıklarımızı/algılarımızı biçimlendirmekle kalmamakta, aynı zamanda kültürel, edebi ve sanatsal bakış açılarımızın da yeni bir gözle değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Neo-liberal politikalar, küreselleşme ve melezleşme üzerine kurulu postmodern algı insanın geçmişte oluşturduğu neredeyse tüm siyasi, kültürel ve sanatsal birikimle yıkıcı ve inkara dayalı bir hesaplaşma içine girerek kendi meşru zeminini oluşturmaya ve söylemini kitlelere aşılamaya başlamıştır.

Aristoteles’ten günümüze kadar yaşamla sanat arasında gerçeklik algısını yansıtma (mimesis) kuramının türevleri üzerine kurgulayan ve işlevsel boyutunu arınma (katharsis), ideolojik biçimlendirme, yeni ufuklar açan yaratıcılık gibi pek çok biçimde tanımlayan sanatçı, günümüz dünyasında yeni olgularla yüzleşmek zorunda kalmıştır. Her şeyden önce, dijital tasarımın hükümranlığında sanat ve sanatçı öznel konumunu koruyabilecek midir? Sanat insanın elinden kayıp yapay zekânın eline mi geçecektir? Bu ve buna benzer pek çok soru sanatın yenidünya düzeninde konumunu belirlemeye çalışan sanatçı, sanat tarihçisi, akademisyen ve icracı rolündeki kişilerin sorunsalına dönüşmüştür. Üstelik sadece “evet” ya da “hayır” gibi yanıtlar tatmin edici olmaktan uzaktır. Bunun yanında, “nasıl?” sorusuna da yanıt vermek gerekecektir, çünkü en azından bir insan-yapay zeka yarışı görüntüsü sunan yeni evrende sanatçı, yaratıcılık, insan zekası, ruhsal konumlandırmalar, düşüncenin dışavurumu, duyguların ifadesi gibi pek çok önemli boyutu olan varlık alanının sürdürülmesi ya da yeniden tasarlanması da söz konusudur.