Türkiye'de eğitim sisteminin yönetsel yapısı ve eğitim yöneticisi yetiştirme sürecinin tarihsel gelişimi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı Türkiye eğitim sisteminin yönetsel yapısı ve eğitim yöneticisi yetiştirme sürecinin tarihsel gelişimini incelemektir. Bu amaçla ilgili alanyazın taranmış, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan günümüze yasal düzenlemelerde, Milli Eğitim Şuralarında, Kalkınma Planlarında ve hükümet programlarında yer alan eğitim yöneticilerinin seçilmesi, atanması, yükseltilmesi ve yetiştirilmesine ilişkin politika ve kararlar ile Milli Eğitim Bakanlığı'nın merkez ve taşra teşkilatlanmasına ilişkin politika ve kararların tarihsel gelişimi irdelenmiştir. Tarama modeli ile gerçekleştirilen bu araştırmanın temel verilerini araştırma konusu ile ilgili olan yazılı ve basılı belgeler oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda öz olarak şu bulgulara ulaşılmıştır: Milli Eğitim Bakanlığı'nın yapısındaki değişikliklerin, Bakanlık merkez örgütüne bazı birimlerin eklenmesi, çıkarılması ve birleştirilmesi şeklinde olduğu görülmüştür. Bakanlık merkez örgütündeki yetkilerin bir kısmının taşraya aktarılması Milli Eğitim Şuralarında, Kalkınma Planlarında ve hükümet programlarında sıklıkla öngörülmüştür. Eğitim Yöneticiliğinin bir uzmanlık alanı olması ve hizmet öncesinde bu yönde yetiştirilmesi gerektiği Milli Eğitim Şuralarında tartışılsa da eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi genellikle atama yönetmeliklerinde, hizmet içi eğitimden geçirilmesi şeklinde görülmektedir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul ve kurumlara yönetici seçilme, atanma ve yükseltilmesi süreçlerini düzenleyen 14 yasal düzenleme hazırlanmıştır. 2013 yılına kadar okul ve kurumların yöneticileri için hazırlanan düzenlemeler bu kişilerin göreve atanması, 2013 yılından sonra ise görevlendirilmesi şeklinde düzenlendiği görülmektedir.

The main purpose of this study is to examine the historical development of managerial structure of education system and training process of educational administrators in Turkey. For this purpose, related literature was reviewed and the historical development of the politics and rules related to (i) selection, assignment, promoting and training of educational administrators (ii) central and provincial organizations of Ministry of National Education, appeared in government programs, Development Plans, National Education Councils and legislative regulations from republic period to nowadays were analysed in accordance with response of sub problems. The written and published documents constitute the main data of this study performed by survey model. The data of the study was described and interpreted systematically with descriptive analysis method. The substance findings of the study are the following: Changes on The Ministry of Education's structure are seen in the form of accretion, exclusion and integration of some units to central organization. Delegating some authority of Ministry's central organization to field organization is frequently envisioned at National Education Councils, Development Plans and government programs. Although as discussed at National Councils that the educational administration should be a professional field and must train at pre-service, it has seen on legislative regulations that educational administrators are trained in-service education. 14 legislative regulations have been prepared that organising the process of administrator selection, assignment and promoting to Ministary of National Education schools and institutions. It has seen that regulations prepared for school and institutions administrators were shaped like assignment until 2013 and it shaped like secondment after 2013.