N-heterosiklik karbenler (NHC) ve geçiş metal kompleksleri, son yıllarda organometalik kimya ve homojen katalizörler için vazgeçilmez bir ligand grubu olmuştur. NHC kompleksleri çapraz eşleşme, C-C bağ oluşum reaksiyonları, C-H aktivasyonu, hidroformilasyon, hidrojen transfer reaksiyonları, metatez gibi pek çok organik reaksiyonda katalizör olarak kullanılmaktadır. M-NHC komplekslerinde M-C bağı benzeri olan fosfin komplekslerindeki M-P bağına göre daha kararlı olduğu için katalitik reaksiyonlarda yüksek katalitik aktivite ve seçicilik sergileyebilmektedirler. Bu nedenle tez kapsamında ditopik NHC benzimidazol karben öncülleri ve bu öncüllerin iki metal merkezli Pd-PEPPSI kompleksleri sentezlenerek Suzuki-Miyaura, Mizoroki-Heck ve Sonogashira-Hagihara gibi C-C eşleşme reaksiyonlarındaki katalitik aktiviteleri incelenmiştir. Bulunan sonuçlar şu üç başlıkta özetlenebilir; 1) Farklı elektronik ve sterik etki oluşturabilen ditopik-NHC benzimidazolyum karben öncülleri (2a-i) sentezlendi ve yapıları uygun spektroskopik yöntemlerle aydınlatıldı. 2) Hazırlanan ditopik NHC benzimidazol karben öncülleri, PdCl2 ve K2CO3 ile piridin içerisinde çift metal merkezli palladyum-PEPPSI kompleksleri (3a-g) sentezlendi ve yapıları uygun spektroskopik yöntemler ile aydınlatıldı. 3) Sentezlenen çift metal merkezli Pd-NHC-PEPPSI kompleksleri (3a-g) Suzuki-Miyaura, Heck ve Sonogashira gibi C-C bağ oluşum reaskiyonlarında öncül katalizör olarak kullanılıp katalitik aktiviteleri incelendi. ANAHTAR KELİMELER: N-Heterosiklik karben, ditopik yapılı karben öncülleri, C-C bağ oluşum, palladyum-PEPPSI karben kompleksi.
N-heterocyclic carbenes (NHC) and their transition metal complexes have been recognized as being extraordinary versatile ligands for the organometallic chemistry and homogeneous catalysts. NHC complexes are used as catalysts in many organic reactions such as cross-coupling, C-C bond formation reactions, C-H activation reactions, hydroformylation, hydrogen transfer reactions and metathesis. The NHC complexes can exhibit high catalytic activity and selectivity in catalytic reactions due to high termal and moisture stability of M-NHC bond than analogues M-P bond. Thus, in this thesis, ditopic NHC benzimidazolium carbene precursors and their bimetallic Pd-PEPPSI complexes were synthesized and the catalytic activities of bimetallic Pd-PEPPSI complexes were investigated in Suzuki-Miyaura, Mizoroki-Heck and Sonogashira-Hagihara C-C bond formation reaction. The results can be summarized in three headings; 1) Ditopic NHC benzimidazolium carbene precursors (2a-i) were synthesized and their structures were illuminated by appropriate spectroscopic methods. 2) The bimetallic Pd-PEPPSI complexes (3a-g) of ditopic NHC benzimidazolium carbene precursors were synthesised by heating appropriate amount of PdCl2 and K2CO3 in pyridine and their structures were illuminated by appropriate spectroscopic methods. 3) The catalytic activities of synthesized bimatallic Pd-NHC-PEPPSI complexes (3a-g) were examined in Suzuki-Miyaura, Heck and Sonogashira C-C bond formation reactions. KEYWORDS: N-Heterocyclic carbene, ditopic carbene precursors, C-C bond formation, palladium-PEPPSI carbene complexes.
