Abstract
In this study, reasoning and proof activities in the eighth-grade mathematics textbook
were investigated. The reasoning and proof activities of the entire textbook were
evaluated separately based on the different learning areas, sections of the book, and
purpose of the activities. According to the results, these activities constituted 7.7% of
all activities in the book. The proportion of the reasoning and proof activities differed
by learning area, with 11.8% of the total activities in Numbers and Operations, 7.8%
in Probability, 7.4% in Geometry and Measurement, and 5.3% in Algebra. In the
learning area of Statistics, no such content was found. When the sections of the book
were evaluated, most of the proof-related activities were observed in the Warning
section (55%); followed by 38% in the Information and Activity sections and 29% in
the Warming-up section. This ratio was only 2.9% in the Examples section, and there
was no proof related content found in the Exercises section. In examining the purpose
of proof activities, it was mostly used for investigating claims/conjectures (49 tasks),
and making claims/conjectures (20 tasks). There were only 8 activities for evaluating
an argument, but none for producing arguments. The results conclude that reasoning
and proof were not sufficiently evident in the textbook; therefore, the engagement of
students with such activities may be limited.
Keywords: Reasoning and Proof, Textbook Analysis, Curriculum
Öz
Bu çalışmada 8. Sınıf matematik ders kitabında matematiksel akıl yürütme ve ispat
etkinliklerinin ne oranda ve nasıl yer aldığı araştırılmıştır. Bunun için okullarda yaygın
olarak okutulan bir ders kitabının tüm içeriği incelenmiştir. Bu incelemede akıl
yürütme ve ispat etkinlikleri öğrenme alanlarına, kitabın bölümlerine ve etkinliklerin
amacına göre ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre bu etkinlikler
kitapta yer alan tüm etkinliklerin % 7,7’sini oluşturmaktadır. İspat ile ilgili etkinliklerin
öğrenme alanlarına göre oranlarının Sayılar ve İşlemlerde % 11,8; Olasılıkta %7,8;
Geometri ve Ölçmede % 7,4 ve Cebirde % 5,3 olduğu tespit edilmiştir. Veri İşleme
öğrenme alanında ise ispat ile ilgili bir içerik bulunamamıştır. Kitabın bölümlerine
göre değerlendirildiğinde ispat etkinliklerinin en çok Uyarı kısmında (% 55) yer aldığı;
Bilgi ve Etkinlik kısımlarında % 38, Hazırlık Çalışması kısmında ise % 29 oranında
ispata değinildiği görülmüştür. Kitabın Örnekler kısmında ispat etkinliklerine % 2,9
oranında yer verilirken Alıştırmalar kısmında ispatla ilgili herhangi bir kavrama
ulaşılamamıştır. İspat etkinlikleri amacına göre incelendiğinde ise çoğunlukla
varsayımları araştırma amacıyla (49 etkinlik) sunulabileceği görülmüş; kitapta
varsayımda bulunma amacıyla sunulabilecek 20 etkinlik; bir argümanı
değerlendirmeye yönelik de 8 etkinlik mevcut olduğu belirlenmiştir. Öte yandan,
kitapta argüman oluşturma amacına uygun herhangi bir etkinliğe rastlanmamıştır.
Bu araştırma ders kitabında akıl yürütme ve ispata yeterli düzeyde yer verilmediğini;
dolayısıyla öğrencilerin bu tür etkinliklerle etkileşimlerinin sınırlı kalabileceğini
göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Akıl Yürütme Ve İspat, Ders Kitabı Analizi, Öğretim Programı.
