Bu tezin ana konusu, Türk sosyolojisinde önemli bir kimliğe sahip olan ve az gelişmişliğe ilişkin düşünceleriyle tanınan Cavit Orhan Tütengil'in temel sosyolojik fikirlerini tahlil etmektir. Tütengil, Türk toplumunun yaşadığı sosyal problemlere eğilmiş, bu problemler üzerine kafa yormuş ve problemlerin çözümü noktasında çaba göstermiş değerli bir sosyoloğumuzdur. Tütengil'in düşüncelerinin temelinde Sanayileşmenin yanı sıra Batılılaşma düşüncesi etkili olmuştur. Tütengil, Sanayileşme ve Batılılaşma süreci içerisinde, ülkemizin yaşadığı sosyal sorunları tespit etmiş, bu sorunların sebepleri ve sonuçları üzerinde durmuştur. Tütengil, sosyolojik analizlerinde millî bir tavır sergilemiştir. Tütengil, Türk toplumunun yaşadığı sorunların Batı toplumlarından farklı olduğunu, bu nedenle Batılı anlayışlardan yola çıkarak sorunların çözülemeyeceğini vurgulamıştır. Bu veriler ışığında, tezde, Tütengil'in sosyolojik fikirleri açıklanmaya çalışılmıştır. Tezimizde, ilk olarak, Tütengil'in hayatı, eserleri ve etkilendiği kişiler üzerinde durulmuştur. İkinci olarak, Tütengil'in yöntem anlayışı ele alınmış ve sosyal bilimler metodolojisi alanına ilişkin görüşlerine yer verilmiştir. Tütengil, bütüncül bir yaklaşım sergilemiştir. Tezimizde, üçüncü olarak, Tütengil'in kırsal yapı ve köy konularına bakışı, kır ve köy kavramlarının tanımı, köy ve kent arasındaki farklılıklar, kırsal yapı sorunları, köyden kente göç, toplumsal değişme ve Türkiye'nin kırsal yapısı hakkındaki görüşleri irdelenmiştir. Tütengil, Türkiye'nin kalkınma sorunları, kır/kent ayrımı, göç gibi sosyal yapı ile ilgili sorunlar üzerine araştırmalar yapmıştır. Tütengil, araştırmasını yaparken Sanayileşme ve Batılılaşma sürecinden hareket etmiştir. Dördüncü olarak, tezimizde, Tütengil'in az gelişmişlik konusundaki görüşleri incelenmiştir. "Üçüncü Dünya" olarak nitelendirdiği az gelişmiş ülkelere yönelik önemli fikirler ortaya koymuştur. Beşinci olarak, tezimizde, Tütengil'in Atatürkçülüğe dair görüşleri ele alınmıştır. Tütengil, Atatürk'ün fikirlerinin canlı tutulabilmesi için ilk koşulun onu anlamak ve düşünce sistemini tamamlamaktan geçtiğini vurgulamıştır. Bu çerçeveden yola çıkarak görüşlerini ifade etmiştir. Tezimizde, altıncı olarak, Tütengil'in eğitim konusundaki düşünceleri bağlamında; eğitim ve üniversite sorunları, eğitimin Atatürkçü ilkeleri, eğitim-öğretimde öğretmenin rolü ve yaşadığı sorunlar, Köy Enstitüleri, köydeki eğitim sorunlarının çözümünde aydınlara ve gençlere düşen görevler konusundaki fikirleri genel olarak değerlendirilmiştir. Son olarak, Tütengil'in kitle iletişim araçlarından biri olan gazeteciliğe ilişkin analizleri, başta Türkiye dışı Türk gazeteciliği olmak üzere, Türkiye'de basın ve gazeteciliğin geldiği son durum ve yaşadığı sorunlara ilişkin temel görüşleri ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Cavit Orhan Tütengil, yöntem, kırsal yapı, köy, kent, göç, toplumsal değişme, az gelişmişlik, Atatürkçü düşünce sistemi, eğitim, Köy Enstitüleri, basın ve gazetecilik.
The main topic of this thesis is to analyze the basic sociological ideas of Cavit Orhan Tütengil, who has an important identity in Turkish sociology and is known for his thoughts on underdevelopment. Tütengil is a valuable sociologist who has focused on the social problems of Turkish society and has pondered on these problems and tried to solve the problems. In addition to industrialization, the idea of Westernization was the basis of Tütengil's ideas. In the process of industrialization and westernization, Tütengil identified the social problems of our country and focused on the causes and consequences of these problems. Tütengil showed a national attitude in his sociological analyzes. Tütengil emphasized that the problems of Turkish society are different from Western societies and therefore problems cannot be solved from the Western understanding. In the light of these data, Tütengil's sociological ideas were tried to be explained. In our thesis, firstly, Tütengil's life, his works and the people he was influenced. Secondly, Tütengil's approach to method was discussed and his views on the methodology of Social Sciences were taken into consideration. Tütengil has taken a holistic approach. In our thesis, third, Tütengil's view on rural and rural issues, definition of rural and rural concepts, differences between rural and urban areas, rural problems, migration from rural to urban, social change and Turkey's views on rural structure were examined. Tütengil, Turkey's development problems, rural/urban separation, migration, such as the problems related to social structure has done research. Tütengil acted from the industrialization and Westernization process while conducting his research. Fourth, in our thesis, Tütengil's views on low development have been examined. He has put forward important ideas for the less developed countries he calls the "third world". Fifth, in our thesis, Tütengil's views on Atatürkism were taken into consideration. Tütengil emphasized that the first condition for keeping Atatürk's ideas alive was to complete the system of understanding and thinking. Based on this framework, he expressed his views. In our thesis, in the context of Tütengil's thoughts on education, the problems of education and university, the Kemalist principles of education, the role of teacher in education and its problems, village Institutes, The opinions of intellectuals and youth on the problems of Education in the village are evaluated in general. Finally, Tütengil's analysis of journalism, one of the means of mass communication, has revealed the basic views of the recent situation and problems of journalism in Turkey, especially in Turkish journalism outside Turkey. Key words: Cavit Orhan Tütengil, method, rural structure, village, City, migration, social change, less developed, Kemalist thought system, education, village institutes, press and journalism.
