Ekonomide tasarruf sorunu; tasarruf oranlarının düşük olması, mevcut tasarrufların yatırımlara etkin biçimde aktarılamaması veya tasarruf oranlarının yatırım oranlarının üstünde olması şeklinde tanımlanabilir. Türkiye'deki tasarruf sorunu ise yurtiçi tasarruf oranlarının sabit sermaye yatırımlarının altında kalması, yastıkaltı tasarruf büyüklüğü ve mevcut tasarrufların etkin kullanılmaması olarak ifade edilebilir. Türkiye'de tasarruf sorunu cari açık ve sürdürülebilir büyümeyi etkilemekte ve ekonominin gizilgücünü zayıflatmaktadır. Çözüm için yurtiçi tasarrufları etkileyen değişkenlerin belirlenerek, üretilen politikaların bu değişkenler üzerinde yoğunlaşması sağlanmalıdır. Toplumsal tasarruf davranışı ile tasarrufu belirleyen değişkenler ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir; ancak tasarruf sorununun altında yatan bazı ortak noktalar aranabilir. Bu noktaların başında ise fon arzında ve talebinde bulunanların karşılaştığı piyasa olan mali düzen gelmektedir. Mali düzen taşıdığı özellikler açısından tasarrufları yatırım ya da tüketim gibi kanallara aktararak fonların etkinliğini sağlamaktadır. Bu bağlamda mali düzenin gelişimi ve sunduğu hizmetler, tasarrufların toplanması ve kullanımı açısından önemlidir. Mali düzeninin gelişimi ise "mali derinlik" ve ekonomilerin büyük bir çoğunluğunda mali düzenin temel yapı taşlarından biri olan "faiz" kavramı ile yakın ilişkilidir. McKinnon-Shaw Varsayımı'nın öncülük ettiği "Mali Baskıcı Yaklaşım" tarafından savunulan, mali serbestleşme ve faiz tavanlarının kaldırılması yoluyla tasarruf artışının yaşanacağı savından hareketle: mali derinleşme ve reel faiz oranları Türkiye'de tasarrufu etkileyen değişkenler olarak seçilmiştir. Bu çalışmanın amaçlarından biri Türkiye'deki tasarruf sorununu tanımlayarak bu sorun çerçevesinde gerek Türkiye'de gerekse de seçilmiş ülke örneklerinde uygulanan politikaların başarısını tartışmaktır. Diğer amaç ise Türkiye'deki tasarruf sorununun çözümü için mali derinleşmenin artırılması ve faiz sınırlamalarının gevşetilmesi yoluyla tasarruf artışı sağlanacağının kuramsal ve görgül çalışmayla sınanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda yurtiçi tasarrufların oluştuğu piyasa olan mali düzenin derinliği ve reel faiz oranının yurtiçi tasarruf ile uzun dönemli ilişkisini açıklamak ve bu ilişkinin yönünü ve anlamlılığını sınamak için ekonometrik çözümleme yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda 1980-2015 dönemi için mali derinlik göstergesi olarak kullanılan "M3/GSYH" ve "reel mevduat faiz oranı"nın yurtiçi tasarruflar üzerinde pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu saptanmıştır. Bu kapsamda Türkiye'de tasarruf sorununun çözümü için; mali araç ve kurum sayısının arttırılarak toplumun her kesimini kapsayan bir mali düzenin oluşturulması gerekliliği belirtilmiştir. Bu düzenin sürdürülebilir yapıda kalması için mali okuryazarlık konusunda yeni politikalar geliştirilerek toplumsal tabanda bu eğitimin yaygınlaştırılması da sağlanabilir. Anahtar Sözcükler: Tasarruf Sorunu, Mali Düzen, Mali Derinlik, Faiz, Tasarruf Politikaları.
The savings problem in the economy can be defined as low savings rates, inability to transfer existing savings to investments effectively or savings rates above investment rates. The saving problem in Turkey can be defined as remaining of domestic savings rates below fixed capital investment, the size of under the mattress saving and the inefficient use of existing savings. The saving problem in Turkey affects current account deficit and sustainable growth and weakens the potential of the economy. For the solution, the variables affecting the domestic savings should be determined and the policies produced should be focused on these variables. Social saving behavior and the variables that determine savings vary from country to country. However, some common points can be searched for. At the beginning of these points is the financial system, which is the market for the fund supply and the demanders. The financial system provides the efficiency of the funds by transferring the savings to channels such as investment or consumption in terms of the characteristics it carries. In this context, the development of the financial system and its services are important in terms of collecting and using savings. The development of the financial system is closely related to the "financial depth" and the "interest"concept, which is one of the fundamental building blocks of the financial system in the majority of economies. McKinnon-Shaw hypothesis which pioneered the "Financial repressive approach" by the defense, moving the argument that experienced the increase in savings by removing the financial liberalization and interest rate ceilings, financial deepening and real interest rates were selected as variables affecting savings in Turkey. One purpose of this study is to frame this issue by defining the problem of saving in Turkey and discusses the success of the policies implemented in selected countries in both examples in Turkey. Other objective is to test theoretical and empirical studies that the saving increase will be provided increasing by financial deepening and loosening of interest restrictions for the saving solution in Turkey. In line with this aim, econometric analysis was made to explain the depth of the financial order and the long-term relationship between the domestic savings and the direction and significance of this relationship. As a result of the study, M3 / GSYH and real deposit interest rate were found to have a positive and statistically significant effect on domestic savings for the period of 1980-2015. In this context, in order to for the solution of saving problems in Turkey, it was stated that the number of financial instruments and institutions should be increased and a financial system covering all segments of the society should be established. In order to keep this order in a sustainable manner, new policies on financial literacy can be developed and the social base can be expanded. Keywords: Saving Problem, Financial System, Financial Depth, Interest, Saving Policies.
