Öz:1963-1964 Kıbrıs Krizi, göreli olarak uzun bir zaman dilimine yayılan ve farklı ivmeler taşıyan bir krizdir. Krizin hem bu özelliği hem de krizin özgül şartları dikkate alındığında, Türkiye nin krizi zorlayıcı diplomasiyle çözme stratejisi büyük ölçüde gerçekçi bir tercih olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye bu stratejisini bir yandan diplomatik süreçleri işletmek, diğer yandan da mecbur kalındığı takdirde fiili güç kullanımının gerektireceği askerî hazırlıkları olanakları ölçüsünde yapmak üzerine kurmuştur. Bu çerçevede krizin başlangıcından itibaren İnönü Hükümeti tarafından elde edilmeye çalışılan şey, 1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları nın tek yanlı eylemler ve kararlarla değiştirilmesini Türkiye nin kabul etmeyeceğini muhataplarına kabul ettirmek ve Ada da yaşayan Kıbrıs Türk toplumunun haklarını güvence altında tutabilmek olmuştur. İnönü Hükümeti bu hedefi elde etmeye yönelik olarak bir yandan diplomatik girişimlerini sürdürürken, diğer taraftan adadaki Türk toplumuna yönelik şiddet eylemlerinin sona erdirilememesi durumunda devreye sokmak üzere sınırlı ölçekte askerî güç kullanımını da içeren bir zorlayıcı diplomasi stratejisini de rasyonalize etmeye çalışmıştır. Diğer bir deyişle, bu kriz sırasında Türkiye zorlayıcı diplomasi stratejisini, hem askerî hem de siyasal açıdan karşılaşacağı tepkileri ve kayıpları en aza indirecek bir fayda-maliyet analizi çerçevesinde ve istediği sonucu da alabilecek şekilde oluşturmaya çalışmıştır.Sonuç olarak, İnönü Hükümeti bu kriz boyunca çok da olumlu olmayan askerî ve siyasî olanaklar içerisinde izlemiş olduğu politikayla, Kıbrıs taki mevcut statükoyu sürdürme, Türk-Yunan dengesini koruma ve uluslararası antlaşmalardan kaynaklanan haklarını korumak ve kullanmak için Türk dış politikası açısından önemli ve başarılı bir sınav vermiştir.
Abstract:The 1963-1964 Cyprus Crisis spans a long period of time and gains different accelerations. Considering this feature and specific conditions of the crisis, Turkey s coercive diplomacy strategy in order to solve the problem appears to be a largely rational choice. Turkey based this strategy on two pillars; first, to operate diplomatic processes, second, provide military readiness within its capabilities and use it when forced to use actual power. In this sense, the very point that Inonu government has tried to reach since the start of the crisis is to make sure that Turkey will not accept replacement of Zurich and London agreements based on unilateral actions and decisions; and assure the rights of Turkish Cypriot community living in the island. On the one hand Inonu government continued its diplomatic initiatives to achieve that goal, on the hand, tried to rationalize a coercive dip- lomacy strategy including the use of a limited scale military power if the acts of violence against Turkish Cypriot community in the island do not come to an end. In other words, Turkey tried to form its coercive diplomacy strategy within the framework of a cost-benefit analysis, which minimizes the reactions and losses that will be faced both in terms of military and diplomacy, and in a way that Turkey will obtain the desired result. As a result, the Inonu government gave an important and successful test in terms of Turkish foreign policy through the policies, which aim to keep status quo in Cyprus, protect Turkish-Greek equilibrium, and to protect and use the rights arising from international treaties; that were adopted during the crisis in a limited military and political advantage.
