12 Mart 1971 Askerî Müdahalesi Sonrası Ara Rejim ve Türkiye Siyasetine Etkileri (1971-1974)

Abstract

Öz:12 Mart 1971 tarihinde dönemin Başbakanı Süleyman Demirel’e askerler tarafından gönderilen muhtıra, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde askerlerin sivil ve seçilmiş siyasi iktidara yönelik doğru-dan ikinci müdahalesi olmuştur. Bu müdahaleyle iktidardaki Başbakan Süleyman Demirel ve tek başına kurmuş olduğu Adalet Partisi Hükümeti iktidardan uzaklaştırılmıştır. Muhtıranın ve askerin tekrar siyasete müdahalesinin etkileri, yaklaşık 3 buçuk yıl kadar sürmüş, bu süre içeris-inde, 1972 yılında CHP’nin 34 yıllık genel başkanı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Cumhur-başkanı olan İsmet İnönü, partide düzenlenen olağanüstü kurultayı kaybederek yerini partinin Zonguldak Milletvekili ve eski genel sekreteri Bülent Ecevit’e bırakmıştır. Muhtıranın etkileri 1973 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecine de yansımıştır. Askerler ve sivil siyasetçiler, Cumhurbaşkanı adayı konusunda karşı karşıya gelmiştir. İki sivil siyasi lider Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit’in, askerlerin gösterdiği Cumhurbaşkanı adayı Orgeneral Faruk Gürler’e karşı işbirl-iği yaparak ortak aday belirlemeleri sonucu, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sivil siyasetçilerin dediği olmuştur. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yaşanan bu krizin de aşılmasından sonra, 1973 yılının Ekim ayında genel seçimlerin yapılmasına karar verilmiştir. Belirlendiği tarihte ve yüksek bir katılımla gerçekleşen bu genel seçimleri, Cumhuriyet Halk Partisi kazanmıştır. Genel Başkan Ecevit, kendisinden sonra en yüksek oyu alan Demirel’le bir koalisyon hükümeti kurmak istemediğinden, Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan’la görüşmelere başlamıştır. Bu görüşmeler sonucunda, Bülent Ecevit, 1974 yılının Şubat ayında Necmettin Erba-kan ile ortak bir koalisyon konusunda anlaşmıştır. CHP-MSP Hükümeti’nin kurulmasıyla, yak-laşık 3 buçuk yıl süren 12 Mart 1971 ara rejim süreci sona ermiştir.

Abstract:On March 12, 1971, Prime Minister of Republic of Turkey, Süleyman Demirel was given a memo-randum by the soldiers. This memorandum was soldiers’ second direct intervention to the civilian and selected political power in the history of the Republic of Turkey. As a result of this military intervention, ruling Prime Minister Süleyman Demirel and his Justice Party Government (AP) fell from power. Impact of the military intervention on Turkish politics was about three and a half years. In this process, İsmet İnönü, the 34-year-old Chairman of the Republican People’s Party (CHP) and second president of the Republic of Turkey, lost his place in the party. Former general secretary, Bülent Ecevit, became the new Chairman of the CHP. The memorandum also affected the presidential elections held in year of 1973. The soldiers and civilian politicians have faced about presidential candidate. The candidate, who by Süleyman Demirel and Bülent Ecevit, elected as president. The general elections were held in October, 1973. Republican People's Party (CHP), led by Bülent Ecevit, has won the elections. But he had to set up a coalition government. Ecevit did not want to set up a coalition government with Süleyman Demirel. Ecevit has formed a coalition gov-ernment with Necmettin Erbakan-led National Salvation Party (MSP). As the result of formation of this civilian coalition government, the interim regime has ended.