Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na girmesi üzerine, iç
isyanların bastırılması amacıyla, kanun, nizamname ve diğer normlar
olarak bir dizi düzenleme yapılmıştır. Kabul edilen mevzuatta öngörülen
şartlara uyanlar, firarî ve mütegayyip olarak nitelendirilmiş, malları
emval-i metrûke (terk edilmiş mallar) kapsamında kabul edilerek el
konulmuştur. Ancak, usulüne uygun ülkeden ayrılanlar ile Lozan
Antlaşmasının yürürlüğe girmesinden sonra yurt dışına çıkanların malları
ise bu kapsamda değerlendirilmemiş ve el konulmamıştır. Diğer taraftan,
Cumhuriyet döneminde bu kimselerin malları ile ilgili olarak yeni
düzenlemeler yapılmış, ilânlar ve davetiyeler çıkarılmıştır. Bu davete
uyarak ülkeye geri dönenlerin malları iade edilmiştir. Ülkeye
dönmeyenlerin malları ise, 1928 yılına kadar emanette tutulmuş, bu
tarihten sonra bütçeye gelir kaydedilmiştir.
Bugünkü mevzuat ve Anayasa Mahkemesi’nin kararı açısından
emval-i metrûkenin 6 Ağustos 1924 tarihinden önceki sahiplerine iadesi
mümkün değildir. Bu konuda Yargıtay ve Danıştay’ın pek çok kararı
bulunmaktadır.
With Ottoman Empire getting into World War One, series of
regulations as in laws, directories, and other statues have been put into
effect to deal with inner riots. Those who compile with the conditions in
the conventional law have been acknowledged as refugee and missing,
and their belongings have confiscated by government as if they are
disclaimed. However whose belongings that have left the country
properly, and whose belongings that have left after Lausanne Treaty has
been concluded have not acknowledged as disclaimed and confiscated. On
the other hand, at the republican era new regulations relating those assets
have been made, and notices, invitations have been put out. Assets of
those who compiled with invitations have given back to their owners.
Assets of those who did not compile with invitations and did not come
back to get their belongings, has kept in safe custody until 1928, and after
that date included into government budget.
According to current positive law and a decision of Constitutional
Court assets anymore cannot be returned to their owners before 6 August
1924. On this subject, Court of Appeals and Council of State have many
decisions.
