Özet:
Solid organ transplantasyonu sonrası uygulanan medikal tedavinin temelini immunsupressif ajanlar oluşturur. Bu çalışmada parsial hepatektomi(PH) yapılan ratlarda uygulanan farklı immunsupressif ajanların karaciğer patolojisi ve rejenerasyona olan etkileri araştırıldı. Beş ayrı gruptan oluşan 250-300 gr ağırlığında 45 rata %70 PH prosedürü uygulandı. Kalsinorin inhibitörleri olan FK506 ve siklosporin A (SA) grup A ve B'ye (n=10) subkutanoz yolla uygulandı. Antiproliferatif ajanlar olan Mycophenolate Mofetil(MMF) ve Sirolimus grup C ve D'ye (n=10) nazogastrik sonda ile uygulandı. Kontrol grupta 5 rat kullanıldı. Deney sonunda bütün ratlar sakrifıye edilerek karaciğer parankimi ve hepatektomi yüzeyinden patolojik değerlendirme için örnekler alındı. îmmunohistokimyasal olarak sitokeratin El antikoru kullanılarak bilier hücre fenotipi, Ki-67 uygulanarak hücre proliferasyonu belirlendi. Parankimde Ki-67 indeksi kontrol grubu ile karşılaştırıldığında SA ve FK506 gruplarında proliferasyonun arttığı, sirolimus ve MMF gruplarında azaldığı saptandı (p<0.01). SA grubunda en yüksek, MMF grubunda en düşük Ki-67 indeksi saptandı. Hepatektomi yüzeyinde SA grubunda Ki-67 indeksi en yüksek değerlere sahipken, sirolimus ve MMF gruplarında düşük olarak bulundu (p<0.01). FK506 grubunda hepatektomi yüzeyinde Ki-67 değerleri kontrol grubu ile karşılaştırıldığında anlamlı farklılık saptanmadı (p>0.05). Kolanjiol epitelyum fenotipine sahip hücreler sayıldığında FK506 dışındaki tüm gruplar ile kontrol grubu arasında istatistiksel anlamlı fark bulundu. SA ve sirolimus gruplarında kolanjiol epitelyum fenotipine sahip hücreler daha fazla (p<0.01), MMF grubunda daha azdı (p<0.01). Tüm gruplar içinde sirolimus grubunda kolanjiol fenotipinde hücre sayısı en fazla izlendi. Sonuç olarak bu çalışmada SA'nın FK506'ya göre proliferatif etkisinin daha fazla olduğu görüldü. Antiproliferatif ajanlarda MMF'nin karaciğer 34 rejenerasyonunu baskılayan en potent ilaç olduğu görüldü. Dört ilaç arasında kolanjioler hücre proliferasyonunu en çok arttıran sirolimus olarak değerlendirildi. Sirolimusun karaciğer regenerasyonu üzerine etkilerinde düktüler fenotipdeki hücreler arasında korelasyon saptanmadı, diğer growth faktörlerin etkili olabileceği düşünüldü.
