Özet:
JAK-STAT (janus kinase- signal transducers and activators of transcription ) 50'den fazla sitokin ya da büyüme faktörü ile aktive olan çeşitli hücresel fonksiyonlarda önemli rol oynayan sinyal yoludur. JAK'lar reseptör ilişkili tirozinaz kinaz olup bunlar STAT'ları aktive eder. STAT'lar karaciğerde antiviral defans, karaciğerde hasara karşı koruyucu etki, karaciğer regenerasyonu, iskemi perfüzyon hasarının inhibisyonunda kritik rol oynarlar. Karaciğerde, IL-6 hepatositleri çeşitli akut faz reaktanlarını yapması için uyarır, ek olarak IL-6 karaciğer rejenerasyonunda önemli rol alır ve karaciğer hasarına karşı korur. IL-6 özellikle STAT3 aktivasyonunu indüklemektedir. IL-10'da STAT'ların aktivasyonunda rol oynamaktadır. Biz çalışmamızda 2007 yılında İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Turgut Özal Tıp Merkezi'nde HBV ve HCV'ye bağlı siroz nedeni ile karaciğer transplantasyonu yapılan 45 olguyu çalışmamıza dahil ettik. Hastalar Tx öncesi kullandıkları ilaçlara bağlı olarak 3 gruba ayrılmıştır (n=15). Grup A Lamuvidin, Grup B Adevofir, Grup C İnterferon veya interferon+ ribavirin tedavisi almıştır. Hepatektomi materyaline ait dokulara immunohistokimyasal olarak STAT 1,2,3,5,5a,5b,IL-6 ve IL-10 uygulanmıştır. Hepatositler, safra yolu epiteli, lenfositler, portal alandaki makrofajlar, Kupffer hücreleri ve stromadaki fibrobast, endotel boyanmaları incelenmiştir. STAT 2, 3 ve IL-6 ekspresyonları Lamivudin alan grupta hepatositlerde anlamlı olarak fazla bulunmuştur. STAT 2 için Adefovir kullanan hastalarla interferon kullanan hastalar karşılaştırıldığın da anlamlı fark mevcut olup, STAT 3 ve IL-6 ekspresyonları arasında bu iki grup arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır. STAT 5a akspresyon yönünden STAT 2 ekspresyonu ile ters ilişki mevcut olup, interferon alan grupda en fazla, lamivudin alan grupta en az STAT 5a ekspresyonu saptanmıştır. STAT 1 ve 5 ekspresyonu tüm gruplarda zayıf olup gruplar arası anlamlı fark yoktur. STAT 5b ekspresyonu tüm gruplarda yüksek derecelerde olup gruplar arası anlamlı fark yoktur. IL-10 ekspresyonu interferon grubunda en az olup, adevofir ve lamivudin grupları arasında anlamlı fark mevcut değildir. KC Tx'dan sonra bazı hastalarda erken dönem rejeksiyon görülürken bazı hastalarda immun tedavi ihtiyacı minimum olmaktadır. Primer hastalık nüksü de Tx sonrası bir diğer problemdir. STAT'lar karaciğerde antiviral defans, karaciğerde hasara karşı koruyucu etki, karaciğer regenerasyonu, iskemi perfüzyon hasarının inhibisyonu gibi pek çok fonksiyona sahiptir. Farklı ilaç kullanan hastalarda; STAT ve STAT'ların İL ekspresyonu üzerindeki etkisi immunmodulasyonda Tx sonrasında önemli rol oynayabilir. Bu durumun hasta izlemlerinde göz önünde bulundurulması gerektiğini düşünmekteyiz.
