Akut akciğer travmalarında melatonin ve deksametazon'un ratlar üzerindeki etkileri

Abstract

Torasik yaralanmalar sonucu gelişen pulmoner kontüzyon ciddi morbidite ve mortalite nedenidir. Pulmoner kontüzyon sonucunda hastalarda gözlenen akut solunum yetmezliği veya akut solunum yetmezliği sendromu ciddi bir problemdir. Günümüzde pulmoner kontüzyon sonucunda ortaya çıkan pnömoni, akut solunum yetmezliği sendromu ve uzamış mekanik ventilasyon gibi klinik tabloların semptomatik tedavileri dışında belirlenmiş ve kullanılan bir tedavi yöntemi yoktur. Bu durum hastaların hastanede kalış sürelerini artırmakta ve hastane maliyetinin yüksek olmasına neden olmaktadır. Morbidite ve mortalite oranlarının yüksek olması, belirgin bir tedavi yönteminin olmaması nedeni ile pulmoner kontüzyon hakkında deneysel ve klinik çalışmalar yapılmaktadır. Toraks travmasında yaralanma birincil hasar ve ikincil hasar olmak üzere iki mekanizmayla olur. Birincil hasar travmanın direkt etkisiyle mekanik yırtılma sonucu ortaya çıkar. İkincil hasar ise inflamatuar cevap ve oksidatif stres reaksiyon kaskadının başlaması sonucu meydana gelir. Çalışmamızda ratlara travma modeli ile pulmoner kontuzyon oluşturuldu. Oluşturulan pulmoner kontuzyonlu ratlarda melatonin ve deksametazonun lipid peroksidasyonu, serbest oksijen radikalleri üzerine biyokimyasal ve histopatolojik etkileri araştırıldı. Bu çalışmada 80 adet erişkin dişi (200-250 gr) Spraque Downey rat kullanıldı. Genel anestezi altında yüksekten düşürme modeli ile künt toraks travması oluşturuldu. Ratlar, kontrol grubu, travma grubu, melatonin tedavi grubu, deksametazon tedavi grubu ve melatonin-deksametazon kombine tedavi grubu olarak 5 gruba ayrıldı. Her grupta yer alan ratların yarısı (8 adet) ilk 24. saatte diğer yarısı 48. saatte sakrifiye edilerek lipit peroksidasyon ürünü olan tiyobarbitürük asit reaktif bileşenleri ve miyeloperoksidaz, bir endojen antioksidan olan nitrik oksit düzeyleri değerlendirildi. Bunun yanında her grupta yer alan ratların yarısı ilk 24. saatte ve diğer yarısı da 48. saatte sakrifiye edilerek histopatolojik etkileri incelendi. Künt toraks travması sonrası serum nitrit, TBARS, myeloperoksidaz düzeyinde ilk 24. saatte önemli bir değişiklik görülmezken, 48. saatte anlamlı şekilde artış gözlenmiştir. Travma sonrası doku TBARS ında ise 24. ve 48. saatlerde bir değişiklik olmadı. Deksametazon uygulanan grupta 48.saatte serum tiyobarbitürik asit reaktif bileşenleri ve nitrit düzeyinde bir değişiklik saptanmazken, miyeloperoksidaz düzeyinde anlamlı bir azalma görüldü. Travma grubunda 48. saatte yükselmiş olan serum tiyobarbitürik asit reaktif bileşenlerin düzeyi melatonin uygulaması ile anlamlı şekilde azalmıştır. İstatistiksel olarak anlamlı bulunmasa da melatoninin miyeloperoksidaz düzeyini 48. saatte azaltmış olduğu saptandı. Melatonin ve deksametazonun antiinflamatuar, antioksidan etkisi mevcuttur. Etki ilk 24 saatte birbirine yakın iken 48. saatte deksametazon melatoninden daha etkin görünmektedir. Kombine tedavi ile monoterapi arasında antiinflamatuar etki açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunamadı.