Özet:
ÖZET
CANDAROĞULLARI (İSFENDİYAROĞULLARI) VE AYDINOĞULLARI
ŞEHİRLERİ
Anadolu Beylikleri (Tavâif-i Mülûk), XIII. yüzyılın başlarından itibaren Anadolu
Selçuklu Devleti tarafından uc bölgelerine yerleştirilen Türkmen beylerinin kurdukları
beyliklerdir. Türkmen beyleri, 1243'te Moğollar ile yapılan Kösedağ Savaşı'nın
kaybedilmesi sonucu Anadolu Selçuklu Devleti'nin çöküş dönemine girmesiyle merkezi
idareye olan bağlılıklarını kopararak birer birer bağımsızlıklarını ilan etmiş ve Osmanlı
Devleti topraklarına katılana dek Anadolu'da hâkimiyet sürmüşlerdir.
Xlll. yüzyıl sonlarına doğru bağımsızlığını ilan eden beylikler arasında konumuz
dâhilinde olanlar Candaroğulları ve Aydınoğulları Beyliği'dir. Selçuklular ile Osmanlılar
arasında bir geçiş evresini oluşturan bu beylikler, varlıklarını sürdürdükleri bölgelerin
Türkleşmesinde ve bir Türk yurdu olarak kalmasında büyük rol oynamışlardır.
İki bölüm halinde hazırlanan bu çalışmanın birinci bölümünde, Anadolu’nun
kuzeybatı bölgesinde kurulan Candaroğulları Beyliği’ne başşehirlik yapan Kastamonu
ve Sinop, ikinci bölümünde Batı Anadolu Bölgesi’nde varlığını sürdürmüş olan
Aydınoğulları Beyliği’nin Birgi, Ayasuluğ, Tire ve İzmir şehirleri ele alınmıştır.
Bölümlerde, Anadolu Selçukluları ve beylikleri döneminin önemli ticaret merkezleri
olan bu şehirlerin coğrafyası, Türk hâkimiyeti öncesi siyasi durumu, konumuz dâhilinde
bulunan beyliklerin dönemindeki sosyal ve iktisadi durumları işlenmiştir. Ardından
zikrettiğimiz şehirlerdeki sosyal ve kültürel yaşamın nasıl olduğu araştırılmış, elde
edilen veriler neticesinde o dönemde inşa edilen mimari abideler ile kaleme alınan ilmî
ve edebî eserler hakkında bilgiler verilerek beylerin bu bölgelerin Türkleşmesindeki
etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Bu tezimizde, XIV. yüzyılın başlarında Karadeniz ve Batı Anadolu Bölgesi’nde
faaliyet gösteren Candaroğulları ve Aydınoğulları Beyliği’ne ait şehirlerin sosyal, edebî,
kültürel ve ekonomik durumu incelenerek Türkmenlerin bölgeye yerleşimi anlatılmıştır.
Hazırlanan çalışma ile Beylikler Dönemi sosyal tarih sahasına önemli katkılar
sağlanması ve bu alandaki boşluğun doldurulmasında yol gösterici nitelikte bir eser
olması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Candaroğulları, Aydınoğulları, Beylikler, Şehir Tarihi,
Kastamonu, Sinop, Birgi, Ayasuluğ, Tire, İzmir
