Abstract:Okul danışmanlığı alanındaki çalışmalar ABD'de 1900'lü yılların başlarında Türkiye'de ise 1950'li yılların başlarında başladığından bu yana okul danışmanlığı alanından önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu değişiklikler kısaca servis modeli, süreç modeli ve görev modeli olarak özetlenebilir. Günümüzde ise bu modellerin üçü de geleneksel rehberlik anlayışının bir parçası olarak kabul edilmektedir. 1960'lı yıllarda başlayan ancak 1970'li yılların sonuna doğru ise pek çok yayında gelişimsel rehberlik anlayışına yer verildiği görülmektedir. Gelişimsel rehberlik anlayışının en temel ilkelerinden birisi okullardaki rehberlik uygulamalarının bir program kapsamında yürütülmesidir. Kapsamlı gelişimsel rehberlik programları ilk olarak 1980 yılında Amerika'da Missouri eyaletinde uygulanmış, Türkiye'de ise kapsamlı gelişimsel rehberlik programının uygulaması ile ilgili çalışmalar 200'li yılların başında başlamıştır. Kapsamlı gelişimsel rehberlik programındaki program öğelerinden birisi rehberlik müfredatıdır. Rehberli müfredatının amacı öğrencilerin kişisel/sosyal, eğitsel ve mesleki alanlardaki becerilerinin gelişmesine yardım etmektedir. Okul psikolojik danışmanları rehberlik müfredatının organize edilmesinden ve uygulanmasından sorumlu olmakla birlikte rehberlik müfredatının başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için tüm okul personelinin işbirliği ve desteği oldukça önemlidir. Okul psikolojik danışmanlan tarafından desteklenen sınıf rehber öğretmenleri de kendi sınıflarındaki sınıf rehberlik müfredatını uygulamakla sorumludurlar. Ancak Türkiye'de sınıf rehber öğretmenlerinin konuyla ilgili uygun ve yeterli bir eğitimden geçmemiş olmaları psikolojik danışma alanının en önemli sorunları arasında yer almaktadır. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı ilköğretim okullarında ve liselerde görev yapan sınıf rehber öğretmenlerinin sınıf rehberlik programlarına yönelik görüşlerini incelemektir. Araştırmanın amacı doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: 1.Sınıf rehber öğretmenlerinin, sınıf rehberlik programları hakkındaki düşünceleri nelerdir? Sınıf rehber öğretmenleri, rehberlik derslerinin öğrencilere ne gibi faydası olduğunu düşünüyor? 2.Sınıf rehber öğretmenleri oldukları sınıfın rehberlik programı nasıl hazırlanıyor? Eğer sınıf rehberlik programı sınıf rehber öğretmeni tarafından hazırlanıyorlarsa ne gibi unsurları dikkate alıyorlar? 3.Sınıf rehber öğretmeni olarak bu dönem içerisinde hangi etkinleri yaptılar ve hangi anketleri uyguladılar? 4.Sınıf rehber öğretmenleri, sınıf rehberlik etkinliklerini oluştururken ve uygularken hangi konularda okul psikolojik danışmanından yardım alıyorlar? 5.Sınıf rehber öğretmenleri rehberlik ders saatlerini yaparken ne gibi güçlüklerle karşılaşıyorlar? 6.Sınıf rehber öğretmenleri rehberlik ders saatlerini yaparken ne gibi ilave bilgilere ihtiyacı olduğunu düşünüyorlar? Araştırmanın Yöntemi Nitel araştırma modelinin benimsendiği bu araştırmaya İzmir il merkezindeki ilköğretim okulları ve liselerde görev yapan 209 sınıf rehber öğretmeni (130 kadın, 79 erkek) katılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin 139'u (%66.5) ilköğretim okullarında 70'i (%33.5) ise liselerde sınıf rehber öğretmeni olarak çalışmaktadır. Araştırma verilerini elde etmek için görüşme yöntemlerinden standartlaştırılmış açık uçlu görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmacılar tarafından hazırlanan görüşme formunda yer alan sorular, test dışı tekniklerden dersinden başarılı olan rehberlik psikolojik danışmanlık bölümü 4. sınıf öğrencileri tarafından katılımcılara yöneltilmiştir. Katılımcıların verdiği cevaplar not alma yöntemi ile kaydedilmiştir. Görüşmeler ortalama 30 dakika sürmüştür. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. İçerik analizi; veri özleştirme, veri sunumu ile sonuç çıkanmı ve teyit etme aşamalarına göre yapılmıştır. Araştırmanın Bulguları İlköğretimde görev yapan öğretmenlerin %58.3'ü sınıf rehber öğretmeni olmaya istekliyken; liselerde görev yapan öğretmenlerin %84.3'ünün sınıf rehber öğretmeni olmaya istekli olmadığı belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bir diğer bulgu ilköğretimdeki sınıf rehber öğretmen lerinin %85.6'sı, lisedeki sınıf rehber öğretmenlerinin %82.9'u sınıf rehberlik etkinliklerinin öğrencilerin için önemli olduğunu düşünmektedir. İlköğretimdeki sınıf rehber öğretmenlerine göre sınıf rehberlik aktiviteleri özellikle öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişimine (%25.9), okula uydum sağlamalarına (%16.9), problem çözme becerilerinin gelişimine (%10.8)ve olumdu davranış değişikliklerine (%10.8) katkı sağlamaktadır. Lisedeki sınıf rehber öğretmenlerine göre ise sınıf rehberlik aktiviteleri öğrencilerin mesleki gelişimlerine (%8.5), sosyal becerilerinin gelişimine (%7.1) ve problem çözme becerilerinin gelişimine (%7.1) katkı sağlamaktadır. Araştırmada dikkati çeken diğer önemli bir bulgu ise sınıf rehberlik programlarının büyük oranda okul psikolojik danışmanı tarafından hazırlanmasıdır. Buna göre ilköğretimdeki sımf rehber öğretmenlerinin %84.9'u, lisedeki sınıf rehber öğretmenlerinin %97.1'i sınıf rehberlik programlannın okul psikolojik danışmanları tarafından hazırlandığını belirtmişlerdir. Bu bulguya paralel olarak sınıf rehber öğretmenlerinin okul psikolojik danışmanından yardım aldığı konular arasında ilk sırada programın uygulanması ve değerlendirilmesi yer almaktadır. Araştırmanın Sonuçları ve önerileri Araştırmadan elde edilen bulgular bir bütün olarak değerlendirildiğinde sınıf rehber öğretmenleri sınıf rehberlik saatlerini öğrencilerin psiko-sosyal gelişimi açısından önemli bulmakla birlikte sınıf rehber öğretmenleri sınıf rehberlik programlarını hazırlamada ve uygulamada bazı güçlükler yaşamaktadır. Bu bulgular ışığında aşağıdaki önerilerin dikkate alınmasının kapsamlı gelişimsel rehberlik programlarının etkililiği arttıracağı düşünülmektedir. İlk olarak özellikle liselerde görev yapan öğretmenlerin sınıf rehber öğretmeni olmaya istekli olmamaları nedeniyle okul psikolojik danışmanları tarafından sınıf rehber öğretmenlerine yönelik yapılacak konsültasyon çalışmalarında sınıf rehber öğretmenin öğrenci gelişimi üzerindeki olumlu etkilerini ele almaları önerilmektedir. Araştırmadan elde edilen diğer bulgularla birlikte değerlendirildiğinde öğretmenlerin sınıf rehberlik programlarının uygulanması ve değerlendirilmesi konusunda hizmet-içi eğitim almaları önemli bir gereksinim olarak ortaya çıkmaktadır. Yine öğrenciyi tanıma amaçlı kullanılan ölçme araçlarının çeşitliliği konusunda öğretmenleri bilgilendirmek ve öğretmenlerin kullanabilecekleri ölçme araçlarına ulaşabilmelerini sağlamak oldukça önemlidir.
Abstract:Problem Statement: Comprehensive, developmental guidance and counseling programs are vital to the achievement of excellence in education for all students. The purpose of the guidance curriculum is to help all students develop basic life skills in the areas of personal/social, career planning, and academic development. Although the counselors' responsibilities include organizing and implementing the guidance curriculum, the teachers who are supported by the school counselors are responsible for implementing the guidance curriculum within their classrooms. In Turkey, however, lack of appropriate training and lack of teachers' knowledge were adressed as important problems in the field of guidance and counseling. Purpose of Study: This study aims to examine the views of teachers working in primary schools and high schools on classroom guidance programs. Method: The sample of the study included 209 teachers (130 female and 79 male) in primary and high schools in İzmir, Turkey. A qualitative study was conducted by interviewing Turkish primary and high school teachers about their involvement in guidance and counseling, their opinions about the effectiveness of guidance programs and having difficulties. A semi-structured interview was used with pre-designed questions posed to all interviewees as probing questions during the interview for clarification and elaboration. Content analysis was used to analyze the data. Findings and Results: Fifty-three percent of the primary school teachers were willing to engage in classroom guidance activities. However, the majority of high school teachers (84.3%) were not willing to engage in classroom guidance activities, yet 85.6% of primary school teachers and 82.9% of high school teachers reported that classroom guidance activities are important for students. Also, the majority of both primary school teachers (72.7%) and high school teachers (84.3%) reported that they seek help from school counselors regarding classroom guidance activities. The most important help topics were program implementation and evaluation. Moreover, half of the primary school teachers (49.6%) reported that they need additional help with implementation of classroom guidance programs. This rate was higher for high school teachers (74.3%). Conclusion and Recommendations: As a result, teachers have some difficulties when they are preparing and implementing classroom guidance programs. It is recommended that school counselors should conduct consultations with teachers on classroom guidance teaching, emphasizing the positive effects of teachers on student development, and in-service training sould be planned for teachers on the implementation and evaluation of classroom guidance programs.
