DÜNYADAKİ ÖRNEKLER IŞIĞINDA YATIRIM YOLUYLA VATANDAŞLIK UYGULAMASINA ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

Abstract

Yatırım yoluyla vatandaşlık kavramı yabancı kişinin ülkeye yaptığı doğrudan veya dolaylı yatırım veyahut bağış karşılığında, yatırım yapılan devlet tarafından verilen vatandaşlık olarak tanımlanabilir. Yatırım yoluyla vatandaşlık verilmesi konusunda geleneksel uygulama, ülkeye belli bir yatırım getirilmesine ilave olarak, yatırım yapan kişinin girişimcilik ve istihdam oluşturma gibi belli vasıflara haiz olmasını aramaktadır. Yatırım yoluyla vatandaşlık verilmesi uygulamaları son 30 yılda ise yatırımcının vasfını göz ardı eden, buna mukabil getirilen ekonomik katkıyı ön planda tutan yatırımcı programları çerçevesinde gelişmiştir. Başlangıçta Karayip bölgesinde yer alan küçük ada devletlerince yürütülen yatırımcı programları zamanla ABD, bazı AB ülkeleri ve Türkiye de dahil olmak üzere geniş bir coğrafyada uygulanır hale gelmiştir. Bununla birlikte, getirilen ekonomik katkının tek kriter olarak arandığı programlar, güvenlik, vergi, seçme ve seçilme hakkı, askerlik yükümlülüğü ve ekonomik fayda başlıkları altında ulusal ve uluslararası düzeyde ciddi eleştirilerin gündeme gelmesine neden olmuştur. Söz konusu eleştirilerin temelinde ise vatandaşlığın metalaştırılması ve aidiyet bağı tesis edilmeden vatandaşlığın verilmesi yatmaktadır.