ATEŞLE OYUN FİLMİNDE BİREYİN DÖNÜŞÜMÜ ÜZERİNE ARKETİPSEL BİR ANALİZ

Abstract

Bu makalede, Carl Gustav Jung’un geliştirdiği analitik psikoloji kuramından hareketle Fransız yönetmen Louis Malle’in, Le Feu Follet (Ateşle Oyun, 1963), adlı filminin arketipsel analizi gerçekleştirilmiştir. Jung, nesiller boyu anlatılan güçlü hikayelerde, hikayenin kurgusunu yönlendirmeye ve insanlık hakkında çeşitli inançları aktarmaya yardımcı olan mitsel arketipler bulunduğunu savunmuştur. Jung’un kuramında arketipler, insanın kolektif bilinçdışında bulunan evrensel nitelikli, tekrar eden sembolik imgeleri ifade etmektedir. Arketipler, birçok anlatı türünde kolektif bilinçdışı alanına ait evrensel konuların betimlenmesini içeren insani eğilimlere dair motifleri yansıtmaktadır. Sinematik düzlemde oluşturulan anlatıların kolektif bilinçdışı alanına dayalı arketipsel imajlarla estetize edilmesi filmlerin Jungcu yaklaşımlar çerçevesinde analizi için elverişli olanaklar sunmaktadır. Le Feu Follet, ruhsal dengesi bozulan zayıf iradeli bir karakterin bireyleşme sürecinde yaşadığı dönüşüm üzerinden insanlığa dair evrensel sorunları yansıtan bir perspektifle insan psikolojisine dair iletiler sunmaktadır. Çalışmanın amacı, Jung’un geliştirdiği kollektif bilinçdışı kuramı çerçevesinde Le Feu Follet’in merkezi karakteri Alain Leroy’un bireyleşme sürecinde yaşadığı krizi inceleyerek sinematik imajlarla ifade edilen varoluşsal bir deneyimin insana dair felsefi iletisini aydınlatmaktır. Çalışmada analiz yöntemi olarak Jung’un dörtlü modeli uygulanmıştır. Jung’un sisteminde kişisel bütünlüğün kazanılması sürecinde persona, gölge, anima - animus ve yol gösterici arketipsel imgelerden oluşan dörtlü model oldukça işlevsel etkiye sahiptir. Bu modelde dörtlü yapı içinde yer alan her arketip, kahramanın karakterini dönüştürme potansiyeli taşır. Bu doğrultuda, Le Feu Follet’in merkezi karakteri Alain Leroy’un kişisel bütünlük kazanma sürecinde deneyimlediği varoluşsal kriz persona, gölge, anima ve yol gösterici arketipler çerçevesinde incelenerek karakterin kişiliğinde oluşan dönüşümün niteliği aydınlatılmaktadır. Filmin arketipsel analizi, merkezi karakterin bireyselleşme sürecinde kişiliğin önemli unsurları olan ego, persona ve gölge arasında kurulması gereken dengeyi sağlayamayarak trajik bir dönüşüm yaşadığını ve yaşama tutunmayı başaramayarak ölüm arzusuna yenildiğini göstermektedir.