Bolman ve Deal’in dört çerçeve modeline göre akademik liderlerin liderlik yaklaşımlarının incelenmesi

Abstract

Embracing Bolman and Deal’s (2003) four frames model (structural, political, human resource, and symbolic), this study examines the leadership orientations of academic leaders working in one of the foundation universities in Turkey and aims to understand their views on academic leadership through their own experiences. This is a case study where the data was collected qualitatively by the use of face-to-face interviews and semi-structured interview guidelines. The participants were composed of 20 academic leaders (6 deans, 9 vice deans, 3 institute directors, 2 assistant directors) working in one of the foundation universities located in Istanbul. The data was analyzed through descriptive and content analysis based on the four frames model developed by Bolman and Deal (2003). Findings revealed that the political and human resource frames are the most frequently employed frames by the deans and institute directors while the structural and human resource frames are the most frequently employed frames by the vice deans and assistant directors. In general, symbolic frame emerged as the least frequently employed frame while the human resource frame emerged as the most frequently employed frame. The study also showed that academic leaders generally use only two frames in combination and rarely use combination of three or four. Apart from the titles, the findings also indicated that the leadership orientations of academic leaders may change with respect to their academic field, years of experience in administration, gender, and age.

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’nin vakıf statüsündeki yükseköğretim kurumlarında görev yapan akademik liderlerin liderlik eğilimlerini ve liderliğe bakış açılarını Bolman ve Deal’ın dört çerçeve modeline göre incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’da bir vakıf üniversitesinde görev yapan toplam 20 üst düzey akademik lider (6 dekan, 9 dekan yardımcısı, 3 enstitü müdürü ve 2 enstitü müdür yardımcısı) oluşturmaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması (örnek olay) deseni kullanılarak yürütülmüştür. Veriler yarı yapılandırılmış mülakat soruları kullanılarak yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırma verileri Bolman ve Deal’ın (2003) dört çerçeve (yapısalcı, insan kaynakları, politik ve sembolik) modeli esas alınarak betimsel ve içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Buna göre; araştırmaya katılan dekan ve enstitü müdürlerinin en çok Bolman ve Deal’ın politik ve insan kaynakları çerçevelerini, dekan ve enstitü müdür yardımcıların ise daha çok yapısal ve insan kaynakları çerçevelerini kullanma eğiliminde oldukları ortaya çıkmıştır. Katılımcıların en az kullandıkları çerçevenin sembolik, en sık kullandıkları çerçevenin ise insan kaynakları çerçevesi olduğu belirlenmiştir. İkiden fazla çerçeveyi etkin bir şekilde birlikte kullanabilen lider sayısının az olduğu, ve ancak az sayıda liderin Bolman ve Deal’in (2003) ortaya koyduğu dört çerçeveyi birden dikkate alan çoklu bir liderlik yaklaşımını kullanabildiği belirlenmiştir. Bulgular, ayrıca uzmanlık alanı, kıdem süresi, cinsiyet ve yaş gibi değişkenlerin de liderlerin dört çerçeveyi kullanış tercihlerini değiştirebildiğini ortaya koymuştur.