FOTOĞRAF ANALİZİNDE STUDİUM VE PUNCTUM KAVRAMLARI

Abstract

Bu makalenin amacı, fotoğraf analizinde Roland Barthes’ın Studium ve Punctum kavramlarının incelenmesidir. Bu kapsamda fotoğrafların analizi için fotoğraf tarihçisi Beaumont Newhall’ün; fotoğrafçı ve sanat tarihçi Gretchen Garner’ın; tarihçi, fotoğrafçı ve eleştirmen John Szarkowski’nin fotoğrafı kategorileştirme yöntemlerine yer verilmiştir. Bu kategorileştirmelerin, Barthes’ın Studium ve Punctum kavramlarıyla benzerlikleri ve farklılıkları üzerinde durulmuştur. Studium ve Punctum kavramlarının tanımlarına, geniş kapsamlı açıklamalarına ve bu kavramlara dair fikir ve görüşlere yer verilmiştir. Fotoğraf analizleri Studium ve Punctum kavramları doğrultusunda yapılmıştır. Çalışma; Victoria dönemine ait anonim bir fotoğraf, Robert Cappa’nın, Alexander Garder’ın, Francesca Woodman’ın, Alfredo Jaar ve David Levi Straus’un ve Diana Arbus’un birer fotoğrafları olmak üzere farklı dönemlerden seçilmiş, sanata ve tarihe mal olmuş fotoğraflarla sınırlandırılmıştır. Fotoğrafın ne olduğunu çözümlemek için kuramcıların farklı kategoriler önerdikleri ve bu kategorilerin zaman zaman birbiriyle temas ettiği görülmüştür. Garner’ın durdurulmuş zaman kategorisinde incelediği fotoğrafların, Studium kavramı ile yakınlık gösterdiği; Newhall’ın eşdeğer (metaforik) kategorisinin, Punctum kavramı ile zaman zaman benzerlikler gösterdiği görülmüştür. Studiumun, fotoğrafın semiyolojik okuması olduğu ve kültürel, sosyal, tarihsel, politik alt anlamları incelemek olduğu; Punctumun bilgiyle açıklanamayacak, imgeyi kişiselleştiren bir ayrıntı olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışma boyunca sanat alanında tarama, inceleme ve veri toplama yöntemi kullanılmıştır. Fotoğraf tarihçisi, fotoğrafçı, eleştirmen, kuramcı ve çeşitli yazarların düşüncelerinden faydalanılmıştır.