ANADOLU SERAMİK SANATINDA MİTOLOJİK KAYNAKLI EJDERHA FİGÜRÜNÜN KULLANIMI VE GÜNÜMÜZ SERAMİK SANATINA YANSIMALARI

Abstract

Öz Mitoloji, tarihin kültür bütünlüğünü, yaşanılan geçmişin ritüellerini tasvirler ve sembolleşmiş hikâyeler aracılığıyla günümüze aktarmaktadır. Medeniyetlerin kültürel uzantısı olan mitolojiye ulaşılmada sanat yapıtlarında görülen figüratif dekorlar, geçmişimizi yansıtan tarihi bir belge niteliğini taşımaktadır. Bu yapıtlarda uygulanan figürler; geleneklerin tanınması ve uygarlıkların inançları hakkında bizlere yol gösterici olmaktadır. Bu figürler arasında yer alan efsanevi ejderha figürleri Anadolu seramik sanatında önemli yer teşkil etmektedir. Uzak doğu kökenli, insanları ve yapıları kötülüklerden koruduğuna inanılan güç ve kudrete sahip, ejderha motifinin var olmaya başladığı dönem itibariyle, seramik dekor unsuru olarak örnekleri, Anadolu Selçuklu seramik yüzeyler üzerinde görülmüştür. Bu yüzeylerde görülen ejderha figürünün tipik özelliği ; düğümlü, düğümsüz, ağzı açık, sivri dişli, kulakları dik, gözleri badem biçiminde olmasıdır. Eski inançlara göre bereket, kuvvet, gibi unsurlar ile özdeşleştirilen ejderha figürlerine yer, su, gök öğeleriyle birlikte farklı anlamlar yüklenmiştir. Geleneksel Türk seramik sanatında yer alan ejderha figürleri, farklılık getiren dekor, teknik anlayışı ile günümüz çağdaş seramik sanatında ulusal ve uluslararası seramik sanatçılarının eserlerine ilham kaynağı olmuştur. Bu makalede; mitolojik kaynaklı ejderha figürünü gelenekselleşmiş sembollerden farklı bir biçimde ele alan ve yorumlayan seramik sanatçılarının çalışmaları incelenmiştir. Türk kültüründe önemli bir belge niteliği taşıyan ve çoğu öyküye konu olmuş bu figürlerin çağdaş bir anlayış ile nasıl ele alındıkları irdelenmiştir.