GIDA KAYNAKLI AKRİLAMİDİN FETOTOKSİK ETKİLERİ VE AKRİLAMİD TOKSİSİTESİNE KARŞI KORUYUCU ÖNLEMLER

Abstract

Akrilamid, insanlar üzerinde toksik etkilerinin gözlenebileceği dozların tam olarak bilinemediği kimyasallar grubunda değerlendirilmektedir. Akrilamidi de kapsayan bu grup kimyasal maddeler, çok düşük konsantrasyonlarda bile sağlık riski taşıyabilmektedir ve tamamen zararsız kabul edilmeleri mümkün değildir. Gıdaların yüksek sıcaklıklarda kızartılması ve fırınlanması sonucu bol miktarda akrilamid oluşmakta, bu gıdaları tüketen insanlar her gün belli miktarlarda akrilamide maruz kalmaktadır. Gebe kadınlar da gebelik boyunca gıda kaynaklı akrilamide maruz kalmakta ve bebekleri muhtemelen bundan etkilenmektedir. Gelişmekte olan beynin çeşitli kimyasallara karşı daha hassas olması ve akrilamidin beyin gelişimi için toksik olduğunun ve öğrenme fonksiyonunun gelişmesini bozabileceğinin rapor edilmesi gebelik boyunca gıdalarla alınan akrilamidi daha da önemli kılmakta ve ciddi endişeye yol açmaktadır. Güncel araştırmalarda, enterik mikrobiyata ve beyin fonksiyonu arasında bağlantı olduğunun ortaya konması ile gebelikte sindirilemeyen oligosakkaritlerin takviyesinin faydalı mikrobiyata stimulasyonu yoluyla insan sağlığını olumlu etkilediği gösterilmiştir. Gebe kadınların, akrilamidin gebelik süresince fetus üzerinde meydana getirebileceği toksik etkilerden ve gebelik sonrasında oluşabilecek bilişsel fonksiyon bozukluklarından yavrularını korumak için; yoğun akrilamid içeren kızartılmış ve fırınlanmış yiyeceklerden mümkün olduğunca uzak durmalarını, plasentayı ve kan‐beyin bariyerini kolaylıkla geçebilen ve akrilamidin fetotoksik etkilerini önemli oranda azaltan E vitamini gibi antioksidanları günlük olarak yeterli düzeyde almalarını, kendi gıdalarını hazırlarken gıdalarda akrilamid oluşumunu önemli oranda azaltan yöntemleri uygulamalarını öneriyoruz.