Segâh makamının Uygur, Azeri ve Türkiye müzik kültürü bağlamında nazari açıdan karşılaştırılması

Abstract

Makam isimleri, hemen hemen bütün Türk devletleri arasında büyük oranda benzerlik göstermektedir. Makam isimlerindeki var olan bu benzerlikler, makamın öz yapısı ile de bağlantı kurulabilmesine olanak tanımaktadır. Buradan hareketle bu makale, Segâh makamının Uygur, Azeri ve Türkiye müzik kültürü bağlamında, benzer ve farklı yönlerini araştırmayı amaç edinmiştir. Bu çalışmada; Geleneksel Türk müziği nazariyatı kaynaklarından, alanla ilgili bütün yazılı kaynaklar taranmıştır. Ayrıca Azeri Müziği ile ilgi nazari bilgileri Üzeyir Hacıbeylinin “Azerbaycan halk müziğinin esasları ” kitabından, Uygur Müziği ile ilgili bilgileri Abdüşşükür Muhammed Emin in “Uygur Klasik Halk Musikisi On İki Mugam Hakkında” isimli kitabından yararlanılarak segâh makamı açıklanmaya çalışılmıştır. Segâh makamı; Uygur, Azeri ve Türkiye müzik kültürü bağlamında makam dizilerinin kurulumu da farklılık gösterse de, makamın karar perdesi, seyri, güçlü perdesi, asma karar perdeleri gibi makamı belirleyen unsurlar bakımından benzer oldukları gibi sonuçlara ulaşılmıştır.

Maqam names share similarities to a large extent in nearly all Turkish states. These similarities in maqam names enable to link with essential structure of maqam. Thus, this article takes as a goal to study similar and different aspects of sagah maqam within the context of Uygur, Azerbaijani and Turkish music culture. In this study, all written sources about field have been reviewed from the sources of traditional Turkish music theories. Furthermore, segah maqam have been clarified by taking advantage of books of Üzeyir Hacıbeyli named “Azerbaycan halk müziğinin esasları”, related to theoretical information about Azerbaijani music, and of Abdüşşükür Muhammed Emin named “Uygur Klasik Halk Musikisi On İki Mugam Hakkında” that is about Uygur music. Although Segah maqam differs by the setup of maqam scales within the context of Uygur, Azerbaijani and Turkish music culture, we came out that those cultures show similarities in terms of elements such as opening tone, melodic development, dominant pitch, determining maqam.