Alev Alatlı'nın fikirlerinin sosyolojik açıdan değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye'de edebiyat, Batı'daki değerinin aksine uzun yıllar sosyal bilimlerin odak noktasının dışında kalmıştır. Oysaki edebiyat disiplini, felsefe ve sosyal bilimler, özellikle de sosyoloji için çok değerli bulguların yer aldığı bir bilgi deryasıdır. Türkiye'de, romancı kimliğiyle tanınan Alev Alatlı, ülkemizdeki çoğu sosyal bilimcinin aksine, toplumsal konuları ve sorunları tahlil ederken, edebiyat alanından önemli ölçüde istifade etmiştir. Alatlı, Aristoteles mantığının tek düzeliğine karşın "saçaklı mantık"ın önemine vurgu yapan, bütüncül düşünce biçimini öne çıkaran, anti-pozitivist, gerçekçi bir romancıdır. Alatlı, Doğu-Batı ayrımı hakkındaki düşüncelerini, coğrafyadan ayrı olarak, biyofilik ve nekrofilik yönden kâinatı algılama tarzındaki farklılıkların üzerine kurmuştur. Alatlı'ya göre, Türk toplumu, Doğu ve Batı arasında arafta kalmış, ahlâk yapısı kapitalist sistemin zorlamasıyla göreceli ahlâka kurban gitmiş, değerler dünyasında büyük karmaşalar yaşamış, genç nüfusu cehalete yenik düşmüş, insanları Batılılaşmanın tesiriyle çeşitli açmazlarla karşı karşıya kalmış, kimlik bunalımı yaşamış, fertleri birbirine yabancılaşmış bir toplum haline gelmiştir. Alatlı, Türk toplumunun Batılılaşma süreciyle nekrofilik bir ruha büründüğünü, kendi yapısına ve dokusuna ters düşen bir yabancılaşma yaşadığını iddia etmiştir. Alatlı, Türk insanının derin kültürel bağlarında yatan özgürlük ruhuna vurgu yapmıştır. Alatlı, dünyayı tahakküm altına alan yağma düzenine eleştirel bakmıştır. Türk toplumunu dünyanın emniyet supabı olarak görmüştür. Alatlı, Türk toplumunun sahip olduğu değeri ve önemi fark etmiştir. O, Türk toplumunun özünü bulması için eserler kaleme almıştır. Tezimiz, Alatlı'nın kaleme aldığı yazıların ışığında, Türk toplumunu hangi dinamikler açısından nasıl değerlendirdiğini konu edinmiştir. Bunun yanı sıra tezimizde, Alatlı'nın toplum sorunlarına bakışını, Doğu-Batı ayrımına, Türk toplumuna ve insanına dair fikirlerini tahlil etmeyi amaçladık. Türkiye'de edebiyat dünyası ve sosyal bilimlerde önemli bir yere sahip olan Alatlı'nın görüşlerini genel iv bir çerçeveye oturtmaya çalıştık. Tezimiz, genellikle edebi yönüyle ele alınmış olan Alatlı'yı, sosyolojik bir perspektifle bütün yönlerini incelemiş olan ilk çalışmadır.

Even though literary criticism and studies are central in Western social sciences, little attention has been paid to literary studies in social sciences in Turkey. Since works of literature give insights about culture and society, literary insight is invaluable for social sciences, specifically for sociology. Alev Alatlı who is known as a novelist in Turkey, benefited from field of literature significantly in contrast to most social scientists in our country. Alatlı is a realist and anti-positivist novelist who emphasizes importance of "fuzzy logic" and holistic thought instead of monotonicity of Aristotle's logic. Central to Alatlı's argument is the cultural instead of geographical dichotomy of East and West in that she indicates how Eastern and Western cultures have different vision of the world; the former is identified as necrophilia and the latter as biophile. Alatlı identifies Turkey as a society in limbo in which Turkish society is the victim of morality of capitalism. Likewise, Alatlı argues that Turkey's young generation faces defeat due to ignorance, and the society as a whole face various dilemmas and experience an identity crisis due to the influence of Westernization. Alatlı calls this condition as necrophilia in which people are alienated from Turkish culture due to westernization. Furthermore, Alatlı emphasizes the spirit of freedom that can be found in Turkish culture and society. While Alatlı is critical of plunder regime which dominates the whole world, she identifies Turkish culture as a safety valve of the world against plunder. Alatlı noticed that value and importance of the Turkish society. She wrote writings for Turkish society attain to its esence. In my thesis, I identify the patterns of Turkish society in light of Alatlı's writings. Indeed, I analyze the ways Alatlı identifies the dichotomy of East and West, and generally her arguments on Turkish society and culture. My thesis is important as Alatlı's writings, which has been studied in literary studies, is for the first time analyzed sociologically.