Evde yaşayan 65 yaş üstü yaşlıların ilaç kullanımı ve kendi kendine ilaç kullanım yetisinin değerlendirilmesi

Abstract

Araştırmanın amacı; evde yaşayan 65 yaş üstü yaşlılarda kendi kendine ilaç kullanım yetisini etkileyen faktörlerin belirlenmesidir. Malatya Karakavak Aile Sağlığı Merkezine bağlı olan 65 yaş ve üzeri yaşlılarda tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma evrenini Karakavak aile sağlığı merkezine bağlı 65 yaş üstü yaşlılar oluşturmaktadır. Araştırma örneklemini rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen, evde yaşayan 278 yaşlı oluşturmaktadır. Verileri toplamak için sosyoekonomik ve demografik özellikleri içeren bilgi formu ve Standardize Mini Mental Test (SMMT) kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından ev ziyaretlerinde yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizi yüzdelik dağılım ve ki – kare testi kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada yer alan yaşlıların yaş ortalaması 70.5 ± 5.12’dir. Sonuçlarda yaşlılarda ilaç kullanımında yeti probleminin önemli oranda yüksek olduğu (% 82) saptanmıştır. Yaşlılarda kronik hastalık sayısı ve kullanılan ilaç sayısı arttıkça ilaç kullanım yetisinde problemin arttığı görülmüştür. Bu çalışmada ilaç kullanım yetisini etkileyen diğer faktörlerin eğitim durumu, aylık gelir durumu, sağlık durumu algısı, başkalarının önerisiyle ilaç kullanımı, reçeteli ancak kullanılmayan ilaç varlığı, yan etki sorunu yaşama, ilaç kullanım amacını bilme ve yaşlının bilişsel durumu olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgulara dayanılarak; eğitim durumu düşük olan, birden fazla ilaç kullanan, kronik hastalığı olan, yan etki sorunu yaşayan ve bilişsel durumu kötü olan yaşlıların ilaç kullanım yeti problemi açısından risk altında olduğu söylenebilir. Yaşlıların ilaç kullanımı konusunda eğitim aldıklarında ilaç kullanım yetisinde artış olduğu görülmüştür. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda eğitim için gerekli zaman ayrılmalı ve eğitim etkin bir şekilde verilmelidir.