Ergenlerin Sigara İçmesini Etkileyen Faktörler ve Sigara Karşıtı İki Eğitim Modelinin Etkinliği

Abstract

İlköğretim öğrencileri arasında sigara kullanımının sıklığını saptamak, sigara kullanımına yol açan sosyokültürel faktörler ile öğrencilerin bu konudaki tutumlarını belirlemek, sigaranın sağlığa zararları ile ilgili bilgi düzeylerini ölçmek ve çocuk hekimi ve öğrencilerin katıldığı sigara karşıtı farklı eğitim modellerinin etkinliğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.

Bireyler ve Yöntem: Araştırmaya 7., 8. ve lise 1. sınıfta okuyan 391 öğrenci alınmıştır. İlk önce sigara içme deneyimi ve sıklığı belirlenmiştir. Ek olarak sosyodemografik faktörlerin ve öğrencilerin sigara içmesini etkileyeceği düşünülen faktörlerin incelenmesi için durum saptama anketi yapılmıştır. Daha sonra müdahale olarak sigara karşıtı eğitim amacıyla iki farklı program uygulanmıştır. İlk olarak çocuk doktoru tarafından sigaranın zararları ile ilgili seminer verilmiş ve ardından ergenler arasında gönüllüler belirlenerek sigaranın zararları ve kullanımının engellenmesi konusunda akran eğitimi yapılmıştır. Müdahalelerin etkisinin değerlendirilebilmesi için her iki program sonrasında öğrencilerin bilgi ve tutumlarını saptamak üzere anketler uygulanmıştır.

Bulgular: Öğrencilerin %7,7’si sigara içmektedir ve %12,8’i en az bir kez sigara içmeyi denemiştir. Yaşla birlikte sigara içme sıklığı da artmaktadır. Sigara içen öğrencilerde alkol kullanma sıklığı daha fazladır. Eğitim modelleri uygulanmadan önce sigara içtiğini belirten 30 öğrenciden üçü (%10) eğitim semineri sonunda, dördü de (%14,8) akran eğitimi sonunda sigara içmeyi bırakmıştır. Akran eğitimi sürecinde öğrencilerin bilgi düzeylerinin arttığı ve sigaranın sağlık üzerine etkisi konusunda daha çok bilinçlendiği görülmüştür.

Sonuç: Halen okullardaki eğitim programları kapsamında verilen eğitim seminerlerine ek olarak akran eğitimi uygulaması ve okullarda sigara karşıtı ekiplerin oluşturulması her iki programın da etkinliğini artıracaktır.

To investigate the frequency of smoking among adolescent students; determine the leading socio-cultural factors that encourage smoking and the tendencies of the students about this subject; measuring to what extent they are aware of the harms of smoking and evaluating the efficiency of different education models attended by students and pediatrician that oppose smoking.

Methods: Total 391 students from the 7th and 8th class were taken as samples. Firstly, the experience and the frequency of smoking were investigated. In addition, a situation inquiry was held for examining sociodemographic and other factors that may have any effect about smoking. Afterwards, two different education programs opposing to smoke as an intervention were applied. First a conference was given about the harms of smoke by a pediatrician and then, volunteers were specified among the adolescents for peer education about the harms of smoke and prevention of using it.

Results: Among the students 7,7% are smoking. 12,8% of them tried to smoke at least once. Alcohol drinking is frequent in students who smoke. The 3 (10%) of 30 students who stated that they are smoking, gave up smoking after education conference, while 4 of them (14,8%) gave up after peer education. During peer education students become more conscious about the effects of smoking.

Conclusion: In addition to the ongoing training conferences in the context of formal education programs in schools, performing peer education and managing teams opposed to smoking in schools will maximize the efficiency of both programs.