Özet:
Percival E. Fansler adındaki ünlü girişimcinin Tampa ve St. Petersburg şehirleri
arasını kısaltmak için üretici Thomas Benoist’ten almış olduğu hava araçları ile başlayan
ticari havacılık sektörü bugün 103.yılını kutlamaktadır. O gün Fansler’in hava aracı ile
seyahati için 400 $ (yaklaşık bugünkü 10.000 $) vermek gerekirken, bugün orta gelir
gruplarına dahil olan insanlar dahi bu hava taşımacılığının konfor ve zaman kazandıran
kalitesinden yararlanabilmektedirler. Öte yandan havayolu şirketleri-işletmeciler yahut
operatörler- kârlılıklarını korumak için birbirleri ile kiralama (lease), çarter (charter) yahut
değiş tokuş (interchange) gibi birtakım özel hukuk anlaşmaları yapmak suretiyle karşılıklı
ticarî havacılık faaliyetinde bulunmaktadırlar. Tescil devletinin yükünü azaltmak,
kendisinin kontrolünden uzaklaşan hava aracı üzerinde denetimi sağlamak maksadıyla
tescil devletinde yer alan hava aracını işletecek operatörün esas idare merkezi, eğer öyle
bir merkez yoksa, daimî ikametgâhının bulunduğu âkit operator devletinin tescil devleti ile
yapacağı anlaşma ile Şikago Konvansiyonunun 12 (Havacılık Kuralları) 30 (Hava aracı
Radyo Teçhizatı), 31 (Uçuşa Elverişlilik Belgesi) ve 32 (a) (Personel lisansları)
maddelerinde yer alan fonksiyon ve yükümlülüklerin tamamı yahut bir kısmını
üstlenmesini sağlayan transfer anlaşması bağıtlama imkânı veren 83 BIS Protokolü, bu
Protokol'ün uluslararası hukukta ve Türk Hukukundaki kapsam ve etkileri bu makalenin
konusunu oluşturmaktadır.
