Yeni kumarin bileşiklerinin sentezi, karakterizasyonu ve özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Kumarin bileşikleri çeşitli biyolojik aktiviteleri nedeni ile kimya ve tıp alanlarında ilgi ile araştırılmaktadır. En çok bilinen özellikleri anti-koagülant özellik göstermeleridir. Bunun yanında anti-HIV, anti-mikrobiyal ve anti-kanser özelliklerine ait çalışmalar son yıllarda hız kazanmıştır. Biyolojik özelliklerine ek olarak floresans özelliklerinden dolayı bazı kumarin türevleri endüstride boyar madde olarak kullanılmaktadır. Arduengo tarafından ilk serbest ve kararlı N-heterosiklik karbenin (NHC) izole edilmesinden sonra NHC kompleksleri üzerinde çok sayıda çalışmalar yapılmıştır. Günümüzde metal-NHC komplekslerinin organometalik kimyada katalizör olarak önemli bir yeri vardır. Bunun yanında son yıllarda yapılan çalışmalar ile metal-NHC komplekslerinin farmasotik özellikleri de önem kazanmaktadır. Bu bilgiler ışığında, kumarin grubu içeren Ag(I)-, Rh(I)- ve Ir(I)-NHC komplekslerinin sentezi ve karakterizasyonu gerçekleştirilip özellikleri incelenmiştir. Bu tez kapsamında yapılan çalışmalar yedi başlık altında özetlenebilir; 1) Sekiz adet 1-alkil-3-kumarin imidazolyum (2a-h) ve on üç adet 1-alkil-3-kumarin benzimidazolyum tuzu (2i-v) sentezlenmiş ve uygun spektroskopik yöntemler ile karakterize edilmiştir. 2) Kumarin içeren sekiz adet Ag(I)-NHC kompleksi (3a-h) sentezlenmiş ve uygun spektroskopik yöntemler ile karakterize edilmiştir. 3) Kumarin içeren on dokuz adet Rh(I)-NHC kompleksi (4a-t) sentezlenmiş ve uygun spektroskopik yöntemler ile karakterize edilmiştir. 4) Kumarin içeren dokuz adet Ir(I)-NHC kompleksi (5a-i) sentezlenmiş ve uygun spektroskopik yöntemler ile karakterize edilmiştir. 5) Sentezlenen Ag(I)-NHC kompleksleri ve karşılık gelen azolyum tuzlarının Staphylococcus aureus ve Enterococcus faecalis (Gram-pozitif), Escherichia coli ve Pseudomonas aeruginosa (Gram-negatif) bakteri ve Candida albicans ve Candida tropicalis mantar türlerine karşı anti-mikrobiyal etkileri incelenmiştir. 6) Sentezlenen Rh(I)-NHC komplekslerinin fenilasetilenin hidrofosfinasyonu tepkimesinde katalitik özellikleri incelenmiştir. 7) Sentezlenen Ir(I)-NHC komplekslerinin alkinlerin hidrosilasyonu tepkimesinde katalitik özellikleri incelenmiştir.

Coumarin derivatives are being investigated in medicine and chemistry due to their various biological activities. Some coumarin derivatives are well known as anticoagulant agents. In additon, anti-HIV, antimicrobial and anticancer properties of coumarin derivatives have attrached much attention in last two decade. Moreover, some coumarin derivatives are being used in industry as dye pigments owing to their flourescence properties. After the first isolation of a free and stable NHC by Arduengo, exploitation of NHC's potential in organometallic chemistry began. Today, metal-NHC complexes have an important place in organometallic chemistry as catalysts. In addition, in recent years, studies on pharmaceutical properties of metal-NHC complexes have rapidly increased. In the light of these knowledge, we have synthesized and characterized coumarin containing Ag(I)-, Rh(I), and Ir(I)-NHC complexes. Properties of these complexes were investigated. The studies made within the scope of this thesis can be summarized under seven titles; 1) Eight 1-alkyl-3-coumarin imidazolium (2a-h) and thirteen 1-alkyl-3-coumarin benzimidazolium salts (2i-v) were synthesized and characterized by appropriate spectroscopic techniques. 2) Coumarin containing eight Ag(I)-NHC complexes (3a-h) were synthesized and characterized by appropriate spectroscopic techniques. 3) Coumarin containing nineteen Rh(I)-NHC complexes (4a-t) were synthesized and characterized by appropriate spectroscopic techniques. 4) Coumarin containing nine Ir(I)-NHC complexes (5a-i) were synthesized and characterized by appropriate spectroscopic techniques. 5) Antimicrobial effects of Ag(I)-NHC complexes and corresponding azolium salts were evaluated against Staphylococcus aureus ve Enterococcus faecalis (Gram-positive), Escherichia coli ve Pseudomonas aeruginosa (Gram-negative) bacteria and Candida albicans and Candida tropicalis fungi strains. 6) Catalytic properties of all synthesized Rh(I)-NHC complexes were investigated on hydrophosphination of phenylacetylene. 7) Catalytic properties of all synthesized Ir(I)-NHC complexes were investigated on hyrdosilylation of alkynes.