Türkiye ve Azerbaycan aynı milletin evlatları olarak uzun yıllar boyunca aynı topraklarda yaşamışlardır. Lakin tarihin belirli dönemlerinden itibaren iki toplum farklı devletler kurmuş ve ayrı bölgelerde yaşamışlardır. Türkiye ile Azerbaycan ilişkilerinin tarihi çok eskidir. Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin tarihsel sürecini belirleyen öncelikli etken, şüphesiz Türkiye ve Azerbaycan Türklerinin aynı milletin evlatları olduğu, aynı soydan ve aynı kandan geldikleri gerçeğidir. Azerbaycan, özellikle 18. yüzyılda, Osmanlı'nın bölgeden yavaş yavaş tasfiyesi ile iki bölgesel güç olan İran ve Rusya'nın mücadele alanı olmuştur. Bu çalışmada, bu iki gücün Azerbaycan'ı ikiye bölmesini ve Kuzey Azerbaycan'ın Rusya, Güney Azerbaycan'ın İran tarafından ilhakını göreceğiz. 20'nci yüzyılın başlarında ise, Osmanlı İmparatorluğu'ndan yeni bir ülke olan 29 Ekim 1923'de Türkiye Cumhuriyeti doğmuş ve Azerbaycan topraklarını ikiye bölen Gülistan ve Türkmençay antlaşmalarından sonra yaranan Kuzey Azerbaycan topraklarında da 1918 yılında Azerbaycan Halk Cumhuriyeti kurulmuştur. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin ömrünün kısa olması dolayısıyla iki ülke arasında ilişkiler gelişmemiştir. Azerbaycan'daki bağımsızlık ateşinin yanması ve mevcut siyasi durumun da katkılarıyla Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını 1991'de ikinci defa ilan etmiş ve ilanı tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur. Yeni bağımsızlığını elde eden Azerbaycan gelişmekte olan bir Cumhuriyet olarak karşılaşacağı zorlukları aşmak için Türkiye'den yardım beklemiş bölgenin ve Türkiye'nin mevcut siyasi, ekonomik ve askeri durumu değerlendirildiğinde yeterli olmasa da Türkiye Azerbaycan için elinden gelen yardımı yapmıştır. Azerbaycan'ın bağımsızlığı ile birlikte Azerbaycan-Türkiye ilişkileri hızla gelişmeye başlamış ve iki ülke, uluslararası arenada dış siyasi manevralarını bölgesel olaylar ve yakın tarihi ilişkilerine göre belirlemeye başlamışlardır. Azerbaycan-Türkiye ilişkileri yavaş yavaş gelişirken Güney Kafkasya'da ortaya çıkan Dağlık Karabağ Sorunu ve Azerbaycan-Ermenistan Savaşı da büyük güçlerin Azerbaycan ve bölgeye olan ilgisinin arttığı bir döneme denk gelmiştir. Türkiye Azerbaycan ilişkilerinde büyük gelişmeler Haydar Aliyev 1993–2003 yılları arasındaki dönemlerde gerçekleşmiştir. İlk dönem Türkiye Azerbaycan ilişkileri soğukluk yaşansa da, çok uzun sürmemiştir. Aliyev, bölgede istikrarın korunmasını sağlama amacıyla daha verimli iç ve dış politika açısından Rusya, ABD ve komşu devletlerarasında denge siyaseti yürütmüştür. Bu Rusya'ya yatıştırma politika olarak da algılanmıştır. Azerbaycan'ın saf kaynaklarını ülke menfaatleri için kullanılması amacıyla Haydar Aliyev "Asrın Antlaşması'nı" imzalamıştır. Bu antlaşma Hazar enerji kaynaklarını tüm dünyanın ve özellikle Batılı devletlerinin ilgisini ülkeye çekmeyi başarmıştır. Haydar Aliyev döneminde Türkiye - Azerbaycan ilişkileri başta siyaset ve ekonomi olmak üzere, hemen hemen tüm sosyal alanlarda büyük gelişme göstermiştir. Yapılan ortak projeler ve çalışmalarla iki ülke arasındaki yakınlık zamanla stratejik ortaklık düzeyine ulaşmıştır. Haydar Aliyev'den sonra oğlu İlham Aliyev Cumhurbaşkanı seçilmiştir. 15 Ekim 2003'te yapılan seçimlerle iktidara gelen İlham Aliyev halen görevini devam ettirmektedir. İlham Aliyev döneminde Türkiye Azerbaycan ilişkilerinin Haydar Aliyev döneminden pek farkı olmamıştır. İlham Aliyev Türkiye'nin "Azerbaycan'ın en yakın müttefiki" olduğunu söylemiştir. Haydar Aliyev döneminde oturmuş ve kararlı dış politika çizgisini İlham Aliyev'de devam ettirmektedir. Yıkılmaz dostluk ve kardeşlik temellerine dayanan Azerbaycan Türkiye İlişkileri stratejik ortaklık prensibi temelinde kurulmuştur. İlham Aliyev döneminde iki ülke arasında ekonomik ilişkiler yüksek düzeyde olmuştur. Enerji alanında ise imzalanan önemli anlaşmaların yanı sıra karşılıklı yatırımlar da göstermiştir. 1991'de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, merkezî ekonomik sistemden, serbest piyasa ekonomisine geçmiştir. Ülkede, ekonomik geçiş sürecini komünist sistemden kalma kanunlarla gerçekleştirmek imkânsız olduğu için yeni yasal düzenlemelerin yapılmasına hız verilmiştir. Azerbaycan, kısa zamanda ekonominin tüm alanlarında önemli gelişmeler ve dönüşümler yaşamıştır. Önce az gelişen ülkelerden olsa da, sonraki yıllarda büyüme oranıyla dünyanın tüm devletlerini büyüme hızı bakımından geride bırakan Azerbaycan ekonomisi, canlanmış ve büyümüştür. Azerbaycan ekonomisindeki yüksek oranlı büyümelerin arkasındaki temel itici güç petroldür. Türkiye'de ekonomi 1990-1996 yılları arasında 1991 ve 1994 yılları hariç adeta bir açık pazar haline dönüşmüştür. Azerbaycan'la Türkiye arasında çok yönlü ve gelişmiş eğitim ilişkileri de mevcuttur. Azerbaycan ve Türkiye arasında ilk eğitim ilişkileri 29 Şubat 1992'de imzalanan Mutabakat Zaptı ile başlamıştır. Geçmişten günümüze kadar 11 anlaşma ve protokol imzalanmıştır. Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı'nın Azerbaycan da dâhil olmak üzere Türk Cumhuriyetleri ve akraba topluluklarında kurumsal faaliyetler çerçevesinde örgütsel yapılanma şeklinde görülmektedir. Azerbaycan'ın uluslararası siyasi ve ekonomik sistemle bütünleşmesinde Türkiye'nin önemli bir konuma sahiptir. Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra Türkiye ile çeşitli sahalarda hukuki altyapısını oluşturan 150 civarında çeşitli işbirliği, anlaşma ve protokoller imzalanmıştır.Yapılan anlaşmalar Türkiye ile Azerbaycan arasındaki iktisadi ve ticari ilişkilere zemin teşkil etmektedir. Anahtar Sözcükler:Osmanlı İmparatorluğu, Azerbaycan Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan-Türkiye siyasal ilişkileri, Azerbaycan-Türkiye iktisadi ilişkileri, Türkiye ekonomisi, Karabağ, Eğitim, İç ve Dış siyaset.
Turkey and Azerbaijan for many years lived in the same land as the children of the same nation. But certain periods of history since established in the respective regions and the two communities lived in different states. The history of relations between Turkey and Azerbaijan is very old. A priority factor that determines the historical process of relations between Turkey and Azerbaijan, no doubt, that the Turks of Turkey and Azerbaijan are the children of the same nation and the same blood is the fact that they come from the same breed. Azerbaijan, in particular 18. Century, the Ottomans from the region, slowly with the liquidation of two regional power Iran and Russia, has been an area of struggle. In this study, the split of these two powers, Azerbaijan and North Azerbaijan, Russia, South Azerbaijan, Iran by annexation we'll see. At the beginning of the 20th century from the Ottoman Empire and the Republic of Turkey on 29 October 1923, which was a new country was born after the Treaty of Gulistan and Turkmenchay dividing the territories of Azerbaijan in the territory of Northern Azerbaijan the Azerbaijan Democratic Republic was established in 1918 formed also. The short life span of the People's Republic of Azerbaijan; therefore, the relations between the two countries are not developed Burning the fire of the independence of Azerbaijan and with the participation of the current political situation in Azerbaijan, declared its independence after the collapse of the Soviet Union in 1991, Turkey was the first country to recognize the Declaration a second time. Azerbaijan, which achieved independence as a republic will face new developing challenges to overcome Turkey's help he waited for the region and Turkey's current political, economic and military is not sufficient when the situation is evaluated, although the aid granted to Turkey. The independence of Azerbaijan together with the Azerbaijan-Turkey relations and the two countries began to develop rapidly in the international arena based on recent historical events and their relationship have begun to identify regional foreign political maneuvering. Azerbaijan-Turkey relations are slowly improving, while emerging in the South Caucasus Nagorno-Karabakh conflict and the Armenia-Azerbaijan Azerbaijan and the war of the Great Powers in the region came at a time when the interest is on the rise. Turkey-Azerbaijan relations the major developments in the period between the years of Heydar Aliyev in 1993-2003 was recorded. Despite the coldness of Turkish-Azerbaijani relations for the first time, it didn't take very long. Aliyev, in order to preserve stability in the region more efficient in terms of domestic and foreign policy, Russia, the United States has conducted its policy and the balance between neighboring states. This appeasement as the policy of Russia has been detected. Pure resources of Azerbaijan Heydar Aliyev in order to be used for the benefit of the country "century treaty" was signed. This Treaty in all the world, Caspian Energy Resources, and especially the Western states have been drawn to the attention of the country. In the period of Heydar Aliyev Turkey - Azerbaijan relations in politics and Economics, including almost all social areas has shown great improvement. Joint projects and activities with the strategic partnership between the two countries reached the level of closeness over time. After Heydar Aliyev, his son Ilham Aliyev was elected president. October 15, 2003 Ilham Aliyev who came to power through elections, still continues his mission. In the period of Ilham Aliyev, Heydar Aliyev of Azerbaijan and Turkey, there has not been much difference from the period. Ilham Aliyev, Azerbaijan's closest ally Turkey," he has said. Heydar Aliyev and Ilham Aliyev continued the foreign policy line by being seated in a stable period. Indestructible the relations of strategic partnership based on the principles of friendship and brotherhood between Turkey and Azerbaijan was established on the basis of the principle of. In the period of Ilham Aliyev there has been a high level of economic relations between the two countries. Important agreements signed in the energy field, as well as mutual investments has shown. Which declared independence in 1991, Azerbaijan has been a free-market economy from a centralized economic system. In the country, the process of economic transition from the Communist system, it is impossible to perform with the law for the new legal arrangements to be made has been accelerated. Azerbaijan has experienced important developments in all areas of the economy and transformations in a short time. First, even though they are from the least developing countries, with a growth rate in the next years in all the States of the world which has surpassed the growth rate in terms of the economy of Azerbaijan has grown and revitalized. The main driver of the high rate of growth in the economy of Azerbaijan is oil. Except for the years of 1990-1996 in Turkey between the years of 1991 and 1994 economic a Sunday has turned into virtually open. Versatile and advanced between Azerbaijan and Turkey regarding education are also available. Relations between Azerbaijan and Turkey on February 29, the first training began with the Memorandum of Understanding signed in 1992. From the past to the present day 11 agreements and protocols were signed. The Ministry of national education of Turkey including Azerbaijan, Turkish republics and communities within the context of corporate activities is seen in the form of organizational restructuring. Azerbaijan occupies an important position in the international political and economic systems in the integration of Turkey. After Azerbaijan gained its independence, Turkey cooperation in various areas of the legal infrastructure has signed various agreements and protocols that make up around 150.Agreements provides the basis of economic and commercial relations between Turkey and Azerbaijan. Keywords:The Ottoman Empire, the Republic of Azerbaijan, the Republic of Turkey political relations between Azerbaijan and Turkey, Azerbaijan-Turkey economic relations, Turkey's economy, Karabakh, Training, internal and external politics.
