Hukuk usulüne dair la haye sözleşmesi kapsamında yabancı tüzel kişilerin teminat yükümlülüğünden muafiyeti

Abstract

Özet 1 Mart 1954 tarihli Hukuk Usulüne Dair La Haye Sözleşmesi’nin 17. maddesinde, bir âkit devlette ikamet eden âkit devlet vatandaşlarından, herhangi bir âkit devletin mahkemeleri huzurunda davacı veya müdahil olarak bulunmaları hâlinde, yabancı olmaları veya o ülkede ikametgâh veya mesken sahibi olmamaları sebebiyle, herhangi bir teminat istenemeyeceği öngörülmüştür. Yargıtay’ın 2013 ve 2016 yıllarında verdiği iki kararda, 1954 tarihli Sözleşme’nin 17. maddesi çerçevesinde teminat muafiyetinden yararlanacak kişilerin “vatandaş” (national) tabiriyle ifade edilmiş olmasından ve 1954 tarihli Sözleşme’nin yerini alması amacıyla hazırlanan 25 Ekim 1980 tarihli Adalete Uluslararası Erişim Hakkında Sözleşme’nin 14. maddesinde, 1954 tarihli Sözleşme’den farklı olarak, tüzel kişilerin teminat muafiyeti kapsamında olduğunun açıkça düzenlenmiş olmasından hareket edilerek; 1954 tarihli Sözleşme’nin 17. maddesindeki teminat muafiyetinin sadece gerçek kişiler için getirilmiş olduğu ve bu muafiyetten tüzel kişilerin yararlanamayacağı sonucuna varılmıştır. Bu çalışma, Yargıtay’ın bu kararlarından hareketle, tüzel kişilerin 1954 tarihli Sözleşme’nin 17. maddesinde öngörülen teminat muafiyetinden yararlanıp yararlanamayacağı meselesini; 1954 tarihli Sözleşme’nin lafzı ve özü bakımlarından yorumlanması suretiyle, 1980 tarihli Sözleşme’nin gerek metninin gerekse açıklayıcı raporunu nazara alarak ve 1954 tarihli Sözleşme’ye taraf devlet mahkemelerinin yargısal içtihatları ışığında ele almayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: 1954 tarihli Hukuk Usulüne Dair Sözleşme, teminat, teminat muafiyeti, tüzel kişiler