Monizm-düalizm ikileminde türk hukuk sistemi: uluslararası hukuka bakış üzerine doktrinel uzlaşmazlığın nedenleri ve ab hukuku ışığında bir değerlendirme

Abstract

Özet Uluslararası hukuk ve ulusal hukuk ilişkisini ulusal hukuk perspektifinden açıklayan klasik teorik görüşler, bu iki hukukun tek bir hukuk sisteminin parçaları olduğunu savunan monist görüş ile bu iki hukukun birbirinden tamamen ayrı düzlemlerde var olan iki farklı hukuk düzenini temsil ettiğini savunan düalist görüştür. Türk Anayasal sisteminin bu görüşlerden hangisini kabul ettiği meselesi günümüze kadar pek çok hukukçu ya da akademisyen tarafından tartışılmış olmakla beraber, üzerinde henüz bir fikir birliğine varılamamıştır. Literatüre bakıldığında konuyla ilgili birbirinden oldukça farklı görüşlerin, çok çeşitli kurgularla savunulduğu görülmektedir. Türkiye’nin en ileri gelen anayasa hukukçuları ve uluslararası hukukçuları dahi konuyu irdelerken kimi zaman birbirine tamamen zıt değerlendirmeler yapmış ve sonuçlara varmışlardır. Bu çalışma, aynı kabul noktasından hareket edip, aynı donelerin incelenmesiyle bu denli farklı yargılara varılmasının sebeplerini ortaya koymak ve bunlardan yola çıkarak, yeni bir bakış açısıyla aynı konuyu bir kez daha inceleyerek literatüre bir katkı yapmayı hedeflemektedir. İncelemeler esnasında Avrupa Birliği hukukuna özgü bir takım kavramlara başvurulmasının kavramsal karmaşaya neden olan bazı mefhumların açıklığa kavuşturulmasında fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Konunun yeniden analizi sonucunda Türk hukuk sisteminin monist bir yapının özelliklerini sergilediği vargısı, temel gerekçeleri ve tartışmalarıyla birlikte ortaya konacaktır. Anahtar kelimeler: Monizm, düalizm, Anayasa m.90, uluslararası andlaşmalar, self-executing andlaşmalar, AB hukuku, doğrudan uygulanabilirlik, doğrudan etki, tüzük, direktif