Bilginin imkânı ve temelci görüş

Abstract

Bilginin imkânı ve mahiyetine dair sorgulamalar, felsefe tarihi kadar eskidir ve bu yüzden de bilgi felsefesi her dönem felsefenin en temel ve ilgi çekici alanlarından olmuştur. Antikçağ’da şüpheciler ve sofistlerin açıklamaları, bilginin mümkün olduğuna dair verilebilecek olumlu yanıtları birtakım problemlerle baş başa bırakmıştır. Bu açıklamaların ontolojik ve aksiyolojik problemleri de beraberinde getirdiğini gören Sokrates ve Platon gibi birçok filozof bilginin ya da bilme ediminin mümkün olduğunu kanıtlamaya çalışmışlardır. Özellikle Platon’un Theaetetos diyalogundaki açıklamaları, bu alanda önemli bir adım olarak değerlendirilmiş ve literatüre diyalogun başlığından dolayı Theaetetos sorunu olarak geçmiştir. Bahsi geçen diyalogda Platon bilgiyi gerekçelendirilmiş doğru inanç (justified true knowledge) olarak ifade etmişti. Ancak günümüzde Gettier yazdığı kısa makalesi ile Platon’un bilgi tanımının yetersiz olduğunu göstermiştir. Bu yüzden çağdaş epistemoloji, antik kuşkuculuk ve onun günümüzdeki uzantıları yanında Gettier problemleriyle de yüzleşmek durumunda kalmıştır. Bu makalede temelci (foundationalist) görüşün, epistemolojiye dair kuşkucu görüşü nasıl bertaraf etmeye çalıştığı, bilgiyi nasıl tanımladığı ya da temel iddiasının neler olduğu, kaç farklı grup altında toplanabilecekleri” gibi sorular ele alınıp incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Bilgi, katı temelecilik, ılımlı temelcilik, gerekçelendirme, şüphecilik.