Türkiye’de çok partili hayata geçiş sürecinde kurulan sosyalist partiler

Abstract

II. Dünya Savaşı yılları Türkiye tarihi açısından iç politikanın, tamamen dış politikaya bağlı olarak gelişip değişkenlik gösterdiği yıllardır. Türkiye, batı bloğunda yer almak için batının siyasal sistemlerine uyum sağlayacak adımlar atması gerektiğinin de bilincindeydi. Öncelikle iç siyasal sistemin ve kurumların düzenlenmesi gerekiyordu. Bu anlamda tek partili sistemin terk edilerek çok partili hayata geçmek, dış dinamikler açısından bir zorunluluktu. Ocak 1946 yılında Demokrat Parti kuruldu ve 27 yıllık tek partili siyaset dönemi sona erdi. Haziran 1946’da Cemiyetler Kanunu’nda yapılan değişikliğin ardından sınıf esasına dayalı parti ve dernek kurulmasının yasal zemini oluşmuş ve kısa sürede ardı ardına birçok parti ve sendika kurulmuştur. Kurulan bu partilerin büyük çoğunluğu sosyalist eğilimli olmuştur. II. Dünya Savaşının sona ermesinden sonra Türkiye, Sovyetler Birliğiyle yaşadığı krize rağmen ilişkilerini düzeltmeye gayret gösterse de bu durum bir sonuç vermemiş ve savaş sonunda Sovyetler Birliğinin, Türkiye’den bir takım taleplerde bulunması ilişkileri kopma noktasına getirmiştir. Savaş sonunda oluşan Sovyet tehdidine karşı Türkiye ise ABD’ye yakınlaşmayı seçenek olarak görerek bu doğrultuda hareket etmiş böylece soğuk savaş döneminde uygulanacak olan Türk dış politikasının temelleri bu dönemde atılmıştır. Ayrıca Türk-Sovyet ilişkilerinin bozulması ülke içerisindeki siyasetin de yön değiştirmesine sebebiyet vermiş, Türk solu üzerindeki baskıların daha da artmasına yol açmıştır. Anahtar Kelimeler: Soğuk Savaş, Çok Partili Hayat, Sosyalizm, Anti-Komünizm, Demokrasi, Seçim