Para politikasında Merkez Bankasının etkinliği, bağımsızlığı ve kredibilitesi: Türkiye örneği

Abstract

Merkez bankalarının bağımsız kurumlar olması gerektiği yönündeki düşünce bu kurumların tarihi kadar eskidir. Bu düşüncenin ekonomik bir araştırma konusu olarak incelenmesi ise 1970'lerin sonlarındaki yüksek enflasyon ve işsizlik sorununun ciddi boyutlara ulaşmasıyla başlar. Bu dönemde bazı ülkelerin, merkez bankalarını daha bağımsız bir yapıya kavuşturdukları görülmüştür. Bu konu üzerinde yapılan pek çok araştırma bağımsızlık arttıkça enflasyonun düştüğünü göstermiştir. Ancak bu araştırmalar genelde bazı gelişmiş ülkeler üzerine olmuştur. Araştırmasına az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri de dâhil eden Cukierman, Webb ve Neyaptı çalışması gibi çalışmalar enflasyonla merkez bankası bağımsızlığı arasındaki negatif yönlü ilişkiyi bu ülkeler için doğrulayamamıştır. Bunun yanında merkez bankası bağımsızlığı ile diğer makro ekonomik hedefler arasında da doğrudan bir ilişki bulunamamıştır. Ancak merkez bankalarının bağımsızlığı dışlanmamalıdır. Merkez bankalarının başarılı olabilmeleri ekonomik karar birimleri nazarındaki kredibilitelerine bağlıdır. Kredibilitenin sağlanmasının şartlarından birisi de merkez bankasının bağımsız olmasıdır. Kredibilite sahibi bir merkez bankası ekonomide dikkate alınan ve ekonomiyi yönlendirebilen bir aktör olur. Bu da merkez bankasının etkinliğinin sağlanması manasına gelir. Sonuç olarak bağımsızlık kredibiliteyi, kredibilite etkinliği sağlar. Etkin bir merkez bankası da doğru politikalarla hedeflerine ulaşabilir.

The idea that central banks should be independent institutions is as old as the history of those. The examination of this idea as an economic research subject began when the problem of inflation and unemployment reached significant levels at the end of 1970s. At this period, it is observed that some countries obtain more independence to their central banks. Many studies on this subject showed when independence increases, the inflation level decreases. But these studies were about the some developed countries. The studies like Cukierman, Webb and Neyaptı?s which included less developed and developing countries couldn?t prove any relationship between independence and inflation level for these countries. Moreover, no direct relationship could be found between central bank independence and the other macro economic targets. However, central bank independence should not be excluded. Success of central banks depends on their credibility on the eye of economic agents. One of the conditions to obtain credibility is the central bank independence. A credible central bank becomes an actor who is taken account and dictates the economy. This means an effective central bank. In conclusion, independence provides credibility and credibility provides effectiveness and an effective central bank can reach its targets with correct policies.