Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocuklarda intihar düşüncesinin duygu düzenleme ve yürütücü işlevlerle ilişkisi

Abstract

Amaç: DEHB'de dikkat sorunları, hiperaktivite ve dürtüsellik ekseninde intihar düşüncesi ve/veya girişimlerinin daha sıklıkla olabileceği bildirilmektedir. İntihar düşüncesi tarifleyen DEHB'li olgular hakkında yapılmış çalışma sınırlı sayıdadır. Bu çalışmada DEHB'lilerde intihar düşüncesinin duygu düzenleme güçlükleri ve yürütücü işlev sorunları ile olan ilişkisini araştırmayı amaçladık. Materyal ve metot: Bu araştırma, Ocak 2017 ile Haziran 2017 tarihleri arasında İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Turgut Özal Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı polikliniklerine başvuran klinik psikiyatrik muayene ve psikometrik incelemeler sonucunda DSM-5 tanı ölçütlerine göre DEHB tanısı almış 8-12 yaş aralığındaki hastalar ile yapıldı. İntihar düşüncesinin tespiti için K-SADS-PL görüşme çizelgesi kullanıldı. Ebeveynlere YİYDDE ve DDÖ ile çocuklara CDI ve ÇATÖ uygulandı. İntihar düşüncesi tarifleyen 38 olgu (DEHB+İD) ile intihar düşüncesi tariflemeyen 41 olgu (DEHB) araştırmaya dahil edildi. 33 sağlıklı çocuk alınarak kontrol grubu oluşturuldu. Çalışmanın istatistiksel analizlerinde IBM SPSS Statistics 22.0 paket programı kullanıldı. Bulgular: DEHB+İD, DEHB ve kontrol grubu arasında anne ve babada geçmiş psikiyatrik bozukluk, annede intihar davranışı, anne ve babada madde kullanımı ve evde şiddet açısından anlamlı fark saptandı. DSM-5 DEHB şiddet derecelendirmesine göre orta ve ağır derecede olan DEHB'liler DEHB+İD grubunda anlamlı olarak daha yüksek saptandı. Komorbid depresif bozukluk ile davranım bozukluğu anlamlı olarak DEHB+İD grubunda yüksek bulundu. YİYDDE-Bastırma, Duygusal Kontrol, İzleme, DDİ ve Toplam puanlarında ve DDÖ-Değişkenlik\Olumsuzluk alt ölçek puanlarında DEHB+İD grubunda anlamlı olarak yüksek puanlar elde edildi. CDI ve ÇATÖ-Yaygın Anksiyete, Ayrılık Anksiyetesi ve Toplam test puanlarında DEHB+İD olgu grubunda anlamlı olarak daha yüksek puanlar elde edildi. Sonuç: DEHB'de bilinen yürütücü işlev sorunları ve duygu düzenleme güçlükleri intihar düşüncesi gelişimine neden olabilir. İntihar düşüncesinin intihar girişimine ve ardından tamamlanmış intihar (tümüne birden intihar davranışı)'a kadar ilerlemesi mümkündür. DEHB'li çocuklarda yürütücü işlev sorunları ve duygu düzenleme güçlüklerinin tanınması ve tedavisi; olası intihar davranışının gelişmesini engelleyebilir. Bu konuda yapılacak daha büyük ölçekli çalışmalara ihtiyaç olduğu düşüncesindeyiz. Anahtar Kelimeler: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite, Duygu Düzenleme, İntihar Düşüncesi, Yürütücü İşlevler

Aim: It has been reported that attention deficit, hyperactivity and impulsivity in ADHD may lead to suicidal ideation and/or attempt more frequently.A study on the cases of ADHD with suicidal ideation is limited. This study aimed to investigate the relationship between executive function deficits and emotional regulation difficulties of suicide ideation in ADHD. Material and Method: This study was performed between January 2017 and June 2017 with patients between the ages of 8-12 years who were diagnosed with ADHD according to DSM-5 diagnostic criteria as a result of clinical psychiatric and psychometric examinations applied to the outpatient clinics of Child and Adolescent Psychiatry Department at Turgut Özal Medical Center of Inonu University Medical Faculty. The K-SADS-PL questionnaire was used to determine suicidal ideation. Parents with BRIEF and ERC and children with CDI and SCARED was applied. Thirty-eight cases (ADHD+SI) describing suicidal ideation and 41 cases (ADHD) who did not describe suicidal ideation were included in the study. 33 healthy individuals were selected and control group was formed. IBM SPSS Statistics 22.0 package program was used for the statistical analysis of the study. Results: Significant differences were found between ADHD+SI, ADHD and Control group in terms of maternal and paternal psychiatric disorder, maternal suicide behavior, paternal drug use and home violence. According to the DSM-5 ADHD severity rating, moderate and severe ADHD scores were significantly higher in the ADHD+SI group. Comorbid depressive disorder and conduct disorder were significantly higher in the ADHD+SI group. Significantly higher scores were obtained in the ADHD+SI group in the subscale inhibit, emotion control, monitor, BRI and total scores and the ERC-lability\negativity subscale scores. Significantly higher scores were obtained in the CDI and SCARED-general anxiety, separation anxiety and total test scores in the ADHD+SI case group. Conclusion: Executive functions deficits known in ADHD and difficulties in regulating emotions can lead to suicidal ideation. It is possible for suicide thinkers to proceed to suicide attempt and then to completed suicide (suicidal behavior at the whole). Recognition and treatment of executive functioning problems and difficulties in managing emotion in children with ADHD; may prevent the development of possible suicidal behavior. We think there is a need for larger scale work to be done in this regard. Key Words: Attention Deficit and Hyperactivity Disorder, Emotion Regulation, Executive Functions, Suicidal İdeation