Özet:
Öz:Seyyid Ahmed Arvasi, Cumhuriyet dönemi Türk toplumunun yetiştirdiği dikkate değer bir düşünce adamıdır. Fikirlerinin şekillenmesinde aile ortamında aldığı klasik İslam kültürü ve Batı kültürünün sentezi etkin olmuştur. Modern eğitim kurumlarında bir eğitim uzmanı olarak çalışırken kendine özgü fikri sentezi onu kısa zamanda ünlendirmiştir. O, Batı'nın aydınlanmacı düşünceye dayalı çözümlerini hareket noktası yapmış ama bununla sınırlı kalmamıştır. Özellikle Maurice Blondel ve Türkiye'deki temsilcisi sayılabilecek Nurettin Topçu'nun hareket felsefesini, insanın yetkinliğini temellendirmede kullanmıştır. Canlının mahiyetini açıklamada dayandığı madde-ruh çizgisi ve mavera düşüncesini, hareket ve özgürlük kavramıyla açıklamıştır. Hareket ve özgürlük kavramları insanın madde ve ruh gibi iki boyutunu açıklamada daha anlaşılabilir bir çözümleme sunmaktadır. Arvasi, modern bilimin ortaya koyduğu monist yaklaşımın açmazlarına karşı bu ikili kavramsal çözümleme biçimini başarıyla uygulayan biri olarak görünmektedir. O, modern çağın bilimi putlaştıran yaklaşımına karşı, aynı yöntem ve teknikleri kullanarak başarılı bir iman savunusu ortaya koymaktadır. Arvasi, varlığın sınırlarını ortaya koyabilmek için üçlü kavramlar kullanarak fikirlerini inşa eder. Madde, hayat, ruh kavramlarının her birini ayrıca alt kavramlar vasıtasıyla açıklama yöntemini kullanır. Buna gore, akıl ve zekâ, hayatı açıklamada ve insan gerçekliğini anlamlandırmada önemli kavramlar olarak görülür. Akıl, zeka yetisi insanın vahiy gerçekliğiyle muhatap olmasını ve vahiy bilgisini temellendirmesini sağlayan araçlar olarak da görülür. Bunun yanında madde temelini açıklayan, determinizm, otomatizm, içgüdü, mekan, zaman, ayniyet, benzerlik, cemiyet kavramları, onun çözümlemelerinde epistemolojik zemini oluştururlar. O, bu kavramlar üzerine, şuur, sanatkârlık, gaye, hürriyet, ferdilik, yaratma kavramlarını inşa eder. Arvasi, fikirlerini, insanın özgürlüğü ve sonsuzluğunun imkânını ortaya koymayla taçlandırır. Türk toplumunun fikri gelişiminin haritasını ortaya çıkarmada, Arvasi örneği bize önemli bir model sunmaktadır.
