Bölgesel Su Anlaşmazlıklarının Küresel Çatışmaya Dönüşme Riski: Fırat ve Dicle Örneği

Abstract

Öz:Geçtiğimiz yüzyılda petrol kaynaklarına verildiği gibi, günümüzde de su kaynaklarına küresel paylaşım savaşlarının “yeni nesnesi” rolü verilmek istenmektedir. Bu bağlamda, dünyanın egemen güçleri yeni stratejilerini, su kaynaklarını paylaşma ve denetleme politikası üzerine inşa etmeye başlamışlardır. Öyle ki, son yıllarda “su savaşları”ndan daha sık söz edilmektedir. Çatışma potansiyeli barındıran su kaynaklarının çoğu “sınıraşan” ve “uluslararası su” konumundaki sulardır. Bölgesel düzeyde anlaşmazlık konusu olan su havzalarından birisi de Fırat ve Dicle havzasıdır. Bu havzayı paylaşan Türkiye, Suriye ve Irak arasında halen su anlaşmazlıkları bulunmaktadır. Bu ülkeler arasında bugüne kadar yapılan geçici anlaşmalar sorunu çözmek için yeterli olmamıştır. Ayrıca, 2003 yılında Irak’ın ABD tarafından işgali ile ortaya çıkan yeni durum, yeni gerginliklere neden olabilir. Çalışmada, önce su anlaşmazlıkları ve bölgesel ölçekli su gerginliklerinin olası bir küresel çatışmaya dönüşme olasılığı ele alınmakta, ardından Türkiye açısından stratejik önemi bulunan Fırat ve Dicle’nin konumu, havzadaş ülkelerin bu nehirlerden yararlanmaya yönelik yaklaşımları, bölgesel anlaşmazlık boyutu, bu anlaşmazlığın küresel bir çatışmaya yol açma olasılığı ve çözüm yolları irdelenmektedir.