Aydın Söğüt, Ece2024-03-072024-03-072023Aydın Söğüt, E. (2023). Stigma teorisi bağlamında İslam inanç ve kültüründe engelli anlayışı. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.https://hdl.handle.net/11616/88100İnönü Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim DalıEngellilik, insanların hayatlarında karşılaşma ihtimalinin en yüksek olduğu olaylardan biridir. Her sağlıklı birey aynı zamanda bir engelli adayıdır. Doğuştan ya da sonradan bir nedenle zihinsel ve bedensel becerilerini farklı şekillerde yitiren insanlar, toplumsal yaşama adapte olurken ve günlük rutin ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırken bazı zorluklar yaşayabilir. Toplum tarafından bu insanların damgalanması, engelli bireylerin bu zorluklarının artmasına neden olmaktadır. Damgalama kavramı bağlamında İslam dininde engellilik anlayışının konu edildiği bu çalışmada ilk olarak damgalama kavramı açıklanmış, bu kavramla ilgili kuramlar belirtilmiş ve örneklendirilmiştir. Sonrasında engellilik kavramı, engellilik türleri ve geçmiş dönemlerde engelli bireylere dini ve toplumsal bakışın nasıl olduğuna dair bilgiler verilmiş ve son olarak da damgalama teorisinin İslam dinindeki anlayışına göre literatür taraması yapılmıştır. Araştırmada elde edilen verilere göre İslam'da, engelli bireyin, bütünün aksayan parçası olarak değil de tamamlayıcı bir parçası olarak görüldüğü tespit edilmiştir. Kur'an'ı Kerimde engelli birey ayrımı yapılmaksızın tüm Müslümanlar vahye muhatap kılınmıştır. İnsanların, kendi gücü nispetinde emir ve nehiylerden sorumlu tutulduğu belirtilmiştir. İslam dininde ve Müslüman toplumlarda engelli bireylere değer verilmiş ve onların topluma kazandırılması için önemli bazı idari görevler ve komutanlık vazifeleri verilmiştir. Konuşma problemi olan Hz. Musa'nın peygamber olarak seçilmesi, Abese suresinde zikredilen ve Hz. Peygamber'in uyarılmasına neden olan âmâ sahabe İbn Ümmü Mektûm kıssası Kur'an'da dikkat çeken örneklerdendir. Hz. Muhammed (s.a.v) döneminde çoğu engelli birey O'nun öncülüğündeki topluluklarda ön saflarda yer almışlardır. Bu uygulama halifeler döneminde de devam etmiş; hatta Hz. Ömer döneminde bu kişiler Müslüman gayrimüslim ayrımı yapılmadan beytülmalden maaş almışlardır. Emeviler ve Abbasiler döneminde engelli bireyler için hastane ve yurtlar yapılmıştır. Benzer uygulamaların Osmanlı devletine kadar geldiği ve Osmanlılar döneminde engellilere karşı gösterilen hassasiyetin ve uygulamaların daha ileri düzeye ulaştığı görülmüştür.Disability is one of the events that people are most likely to encounter in their lives. Every healthy individual is also a candidate for disability. People whose mental and physical skills are lost in different ways from birth or for some reason may experience some difficulties while adapting to social life and trying to meet their daily routine needs. The stigmatization of these people by the society increases the difficulties of individuals with disabilities. In this study, in which the concept of disability in Islam is discussed in the context of the concept of stigma, the concept of stigmatization is explained first and the theories related to this concept are stated and exemplified. Afterwards, information was given about the concept of disability, types of disability, and how the religious and social view of disabled people was in the past, and finally, a literature review was made according to the understanding of the stigma theory in the religion of Islam. According to the data obtained in the research, it has been determined that in Islam, the disabled individual is seen as a complementary part of the whole, not as a failing part. In the Kur'an, all Muslims, regardless of disability, are addressed to revelation. It is stated that people are held responsible for orders and prohibitions according to their own power. Disabled individuals are valued in Islam and Muslim societies, and some important administrative and commanding duties have been given to them in order to integrate them into society. The story of Prophet Moses, who had a speech problem, being chosen as a prophet, and the story of Ibn Umm Maktum, the visually impaired Companion who was mentioned in Surah Abese and who caused the warning of Prophet Muhammed, are among the remarkable examples in the Kuran. During the time of the Prophet Muhammed, most people with disabilities were at the forefront of communities led by him. This practice continued in the period of the Caliphs, and even in the period of Omar, these people received salaries from beytülmal without making any distinction between Muslims and non-Muslims. During the Umayyads and Abbasids, hospitals and dormitories were built for the disabled. It has been seen that similar practices came to the Ottoman state and the sensitivity and practices towards the disabled during the Ottoman period reached a higher level.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessFelsefeStigma teorisiMaster Thesis86