Cömert, Melike2016-12-072016-12-072009Cömert, M. (2009). Okul yöneticilerinin ertelemecilik davranışları, iş yükleri ve kişilik özelliklerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 1-160 ss.https://hdl.handle.net/11616/5495Araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin; ertelemecilik davranışlarına, iş yüklerine ve kişilik özelliklerine ilişkin algılarını belirlemektir. Araştırmanın alt amaçları ise okul yöneticilerinin algılarının cinsiyet, branş, görev, kıdem, okul türü, öğrenim düzeyi değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi ve ertelemecilik davranışları, iş yükleri ve kişilik özelliklerine ilişkin algıları arasındaki ilişkinin incelenmesidir.Bu araştırmanın verileri hem nitel hem de nicel araştırma teknikleri kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda, ?tarama (survey) modeli kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ise, durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmada veri toplamak amacı ile kullanılan ölçeklerin daha sağlıklı doldurulmasını sağlamak, araştırmanın geçerlilik ve güvenirliğini arttırmak için, pilot uygulama ve asıl uygulama çalışmaları iki farklı yönetici evreni üzerinde yürütülmüştür. Pilot uygulamanın yürütüldüğü evreni, 2008?2009 öğretim yılında Bingöl ili merkez ilçe sınırları içerisindeki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan, 34 okul müdürü ve 93 müdür yardımcısı olmak üzere toplam 127 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Bu grup için evrenin ulaşılabilir nitelikte olduğu düşünülmüş, örneklem alınmadan evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. Eksik ve hatalı doldurulan anketlerin elenmesinden sonra, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları için, toplam 121 okul yöneticisi tarafından doldurulan ölçme araçları değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmanın asıl uygulama aşamasını oluşturan ikinci grubun evreni, Malatya ili merkez ilçe belediye sınırları içerisindeki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan, 110 okul müdürü ve 258 müdür yardımcısı olmak üzere toplam 368 okul yöneticisinden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise evrendeki okul yöneticilerinden araştırmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden 77 müdür, 193 müdür yardımcısı olmak üzere toplam 270 okul yöneticisinden oluşmaktadır.Araştırmanın nicel verileri, üç farklı ölçek kullanılarak toplanmıştır. Yöneticilerin sergiledikleri ertelemecilik davranışlarını belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen ?Okul Yöneticileri Ertelemecilik Davranışları Ölçeği? kullanılmıştır. Yöneticilerin, iş yüklerini ne düzeyde algıladıklarını belirlemek için, orijinali Reilly (1982) tarafından geliştirilen, Türkçe için geçerlik ve güvenirlik çalışması araştırmacı tarafından yapılan Rol Kaynaklı İşyükü Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada ayrıca, yöneticilerin kişilik özelliklerini belirlemek için, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları Tomrukçu (2008) tarafından yapılan 5 Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın nitel verileri, yöneticilerin ertelemecilik davranışlarına ve işyüklerine ilişkin derinlemesine bilgi toplamak amacıyla okul yöneticileri ve öğretmenlerle görüşmeler yapılarak elde edilmiştir. Görüşmelerde literatür taramasından, uzman görüşlerinden ve nicel boyutta kullanılan ölçek maddelerinden yararlanılarak araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış yönetici (EK-6) ve öğretmen (EK-7) görüşme formları kullanılmıştır.Araştırmada elde edile nicel verilerin analizinde öncelikle, varyansların homojenliğini test etmek için Levene'nin Varyansların Homojenliği Testi yapılmış, varyansların homojen olduğu durumlarda; algılar arasında cinsiyet, branş, görev değişkenlerine göre anlamlı bir fark olup olmadığını test etmek amacıyla t-testi, kıdem, okul türü, öğrenim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı bir fark olup olmadığını test etmek amacıyla tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Okul yöneticilerinin ertelemecilik davranışları, iş yükleri ve kişilik özelliklerine ilişkin algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi için ise Pearson Korelasyon Analizi yapılmıştır. Varyansların homojen olmadığı durumlarda, t-testi yerine Mann Whithney-U, tek yönlü varyans analizi yerine Kruskall Wallis-H Testi yapılmıştır. Ölçme aracı ile elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemesinde SPSS 14.0 (Statistical Package for The Social Sciences) paket programından yararlanılmıştır.Araştırmanın nitel veri analizinde, görüşmeler yoluyla toplanan veriler, ses kayıtları dinlenmek suretiyle deşifre edilmiş, içerik analizi yoluyla benzer kavramlar bir araya getirilerek çözümlenmiştir. Çözümlemelerde yöneticilere 1Y'den 12Y'ye kadar, öğretmenlere 1Ö'den 18Ö'ye kadar kod numarası verilerek ve kendi ifadeleri kullanılarak açıklamalar yapılmıştır.Araştırma bulgularına göre, yöneticiler ertelemecilik davranışlarını kısmen sergilemekte, iş yüklerini orta düzeyde algılamakta, kişilik ölçeğinin sorumluluk alt boyutuna ?çoğunlukla?, geçimlilik alt boyutuna orta düzeyde?, duygusal denge alt boyutuna ise?çoğunlukla? katılmaktadırlar. Araştırmanın nitel bulgularına göre; görüşme yapılan 12 yöneticiden 9'u, acele ve günlü değilse işlerin bazen ertelenebileceğini belirtirken, 18 öğretmenin 16'sı yöneticilerin acele ve günlü işlerin haricindeki işleri çoğu zaman ertelediklerini belirtmektedirler. 2 yönetici okullarında hiç ertelemenin olmadığı görüşünde olmalarına rağmen, öğretmenlerden yöneticilerinin hiç ertelemedikleri yönünde görüş bildiren olmamıştır. 3 öğretmen yöneticilerinin ertelemeci davranışlarından ötürü sürekli sıkıntı yaşadıklarını dile getirirken, 6 yönetici ve 1 öğretmen de ertelemecilik davranışının altında başka nedenler olduğunu, yöneticilerden kaynaklanmadığını belirtmektedirler. Yöneticilerin iş yükü ile ilgili nitel görüşme sonuçlarına göre; 8 yönetici ve 3 öğretmen yöneticilerin iş yüklerinin çok olmasının ertelemeciliğe neden olduğunu belirtirken 4 yönetici ve 16 öğretmen ise ertelemecilik ile iş yükü arasında bir ilişki olmadığını belirtmektedirler.Araştırmanın cinsiyet değişkenine ilişkin bulgular, erkek yöneticilerin kadın yöneticilere oranla daha ertelemeci olduklarını ve işyüklerini daha fazla algıladıklarını göstermektedir. Kişilik ölçeğinin sorumluluk ve duygusal denge alt boyutlarına ilişkin kadın ve erkek yöneticilerin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Geçimlilik alt boyutu açısından ise kadın yöneticilerin erkek yöneticilere oranla kendilerini daha geçimli olarak algıladıkları belirlenmiştir. Görev değişkenine göre araştırmaya katılan yöneticilerin ertelemecilik davranışlarına, kişilik özelliklerinden geçimlilik ve duygusal denge alt boyutlarına ilişkin algıları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Yöneticilerin görev değişkenine göre işyüklerine ilişkin algıları arasında ve kişilik özelliklerinin sorumluluk alt boyutuna ilişkin algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Müdürler, müdür yardımcılarına oranla iş yüklerini daha fazla algılamakta ve kendilerini daha sorumlu kişilik özelliklerine sahip bireyler olarak algılamaktadırlar.Araştırmaya katılan yöneticilerin kıdem, branş ve okul türü değişkenleri açısından ertelemecilik davranışlarına, işyüklerine, kişilik ölçeğinin sorumluluk, geçimlilik ve duygusal denge alt boyutlarına ilişkin algıları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Araştırmaya katılan yöneticilerin öğrenim düzeyi değişkeni açısından ertelemecilik davranışlarına, işyüklerine, kişilik ölçeğinin geçimlilik ve duygusal denge alt boyutlarına ilişkin algıları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Kişilik ölçeğinin sorumluluk alt boyutuna ilişkin ise anlamlı farklılık bulunmuştur. Önlisans ve lisans eğitimi mezunu yöneticiler, lisansüstü eğitim mezunu yöneticilere oranla kendilerini daha sorumlu kişilik özelliğine sahip bireyler olarak algılamaktadırlar.Ertelemecilik ile işyükü arasında orta düzeyde pozitif yönde (r=.602, p=.01), ertelemecilik ile sorumluluk kişilik özelliği arasında orta düzeyde negatif yönde (r = -.496, p=.01), işyükü ile sorumluluk (r= -.321, p=.01) arasında ise düşük düzeyde negatif yönde bir ilişki bulunmuştur.The purpose of this research is to determine the school administrators? perceptions about their procrastination behavior, workload, and personality traits. The subsequent purposes of the study are to determine whether school administrators? perceptions differ in terms of gender, subject, duty, seniority, school type, and educational background, and to examine the relation between procrastination behavior, workload, and personality traits.The data for this research were collected using both qualitative and quantitative research techniques. For the quantitative part of the research, ?survey? model was used. For the qualitative part, the design of case study was used. In order to ensure that the instruments of the research are responded accurately, thus increasing the reliability and validity of the research, pilot and actual studies were conducted on two distinct principal populations. The population of the pilot study comprised a total of 127 school administrators (34 principals and 93 vice principals) working in the primary and high schools located in the central district of Bingöl province during 2008?2009 education year. Given that whole population was accessible, all of the school administrators were covered without selecting sample out of it. After incomplete and faulty questionnaires were discarded, a total of 121 forms were considered for inclusion in validity and reliability studies. The second population, which is the actual subject group of research, was consist of 368 school administrators (110 principals and 258 vice principals) working in the primary and high schools located in central district of Malatya province 2008?2009 education year. The sample of the research consisted 270 school administrators (77 principals and193 vice-principals) who volunteered to participate into the study.The quantitative data of the research were collected through three different scales. ?Procrastination Scale for School Administrators?, developed by the researcher, was used in order to determine the procrastination behavior of the administrators. ?Role-Oriented Workload Scale?, which was originally developed by Reilly (1982) and Turkish validity and reliability studies of which were done by the researcher was used to measure the administrators? perceptions of workload. Moreover, ?Big Five Factor Personality Scale?, validity and reliability studies of which were done by Tomrukçu (2008), was used to determine the personality traits of the school administrators. The qualitative data were gathered through interviews with school administrators and teachers in order to obtain detailed information about the procrastination behaviors and workloads of school administrators. A semi-structured administrator (Annex-6) and teacher (Annex-7) forms were used during interviews which included questions prepared based on literature review, expert views and scale items used in the quantitative part of the research.Prior to the analysis of the quantitative data, Levene?s test for homogeneity of variances was used to test the homogeneity of the variances. Where variances were homogeneous, t-test was used to test the differences between participants? perceptions in terms of gender, subject, and duty variables, whereas One-way Anova test was used for comparisons between groups in terms of seniority, school type, and educational background. In order to determine the association between administrators procrastination behaviors and their workload and personality traits, Pearson Correlation analysis was used. Where variances were not homogeneous, t-test was replaced by Mann Whithney-U, and One-way Anova test was replaced by Kruskall Wallis-H Test. SPSS 14.0 (Statistical Package for The Social Sciences) software was used in statistical analyses of the data obtained through research instruments. In the analysis of the qualitative data, the content of the interviews were first deciphered by listening to the records from the cassettes, and they were exposed to content analysis by putting the similar concepts together. During the analyses, participants were quoted by using their own statements by referring to administrators with codes from 1A to 12A, and to teachers with given numbers from 1T to 18T.Based on the findings of the research, it was concluded that administrators display procrastination behaviors partially, they perceive their workload at moderate level, they ?generally? agree with the conscientiousness subscale of the personality scale, moderately agree with the ?agreeableness? subscale, and generally agree with the neuroticism subscale. Based on the qualitative findings, 9 out of 12 administrators stated that they sometimes delay their tasks if they are not urgent and due before a deadline, and 16 out of 18 teachers stated that administrators generally delay the tasks which are not urgent and due before a deadline. Although 2 administrators thought that there is no procrastination in their schools, none of the teachers in the same school agreed that administrators never delay things. While 3 teachers stated that they always face problems because of procrastination behaviors of the administrators, 6 administrators and 1 teacher stated there are other reasons behind procrastination, which are not caused by administrators. As for the findings from the qualitative interviews about administrators workload, 8 administrators and 3 teachers stated that administrators heavy workload causes procrastination, and 4 administrators and 16 teachers stated that there is no association between procrastination and workload.The gender related findings of the research revealed that male administrators procrastinate more than female administrators, and they perceive their workload heavier than their female colleagues. No significant difference was observed between female and male administrators views about conscientiousness and neuroticism subscales of the personality scale. In terms of agreeableness subscale, it was found that female administrators perceive themselves as more agreeable than female administrators. In terms of duty variable, no significant difference was found between administrators? perceptions about procrastination behaviors and agreeableness and neuroticism subscales of personality traits scale. Statistically significant differences were found between administrators perceptions about their workload and conscientiousness subscale of personality traits scale, according to duty variable. Accordingly, principals perceive themselves as having more workloads and responsible personality trait than vice-principals.No statistically significant difference was found between participating administrators? views about procrastination, workloads, and conscientiousness, agreeableness, and neuroticism personality subscales in terms of seniority, subject, and school type variables. In terms of educational background variable, no significant difference was found between the participating administrators? perceptions about procrastination, workload, agreeableness, and neuroticism personality subscales. A significant difference was found between conscientiousness subscale scores. Accordingly, those administrators with an associate degree and/or undergraduate degree perceive themselves as having more responsible personality than administrators with a postgraduate degree.Finally, a moderate positive correlation was found between procrastination and workload (r=.602, p=.01), a moderate negative correlation was found between procrastination and conscientiousness personality trait (r=-.496, p=.01), and a slight negative correlation was found between workload and conscientiousness subscale (r= -.321, p=.01).trinfo:eu-repo/semantics/openAccessDoctoral Thesis1160