Dağ, Umut2022-12-022022-12-022021Dağ, U. (2021). Martha Nussbaum' un adalet anlayışı : Yapabilirlik yaklaşımı üzerine bir inceleme. Yayınlanmış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi.https://hdl.handle.net/11616/85509Adalet çağdaş siyaset felsefesinde en çok tartışılan ve üzerine eserler yazılan felsefi bir problemdir. Özellikle John Rawls'un 1971 yılında yazdığı A Theory of Justice eseri bu bakımdan bir milattır. Hangi yönetim biçiminin daha üstün olduğu üzerine olan tartışmalar artık yerini hangi politikaların ya da sistemlerin adil olup olmadıkları konusuna bırakmıştır. Artık tartışılan doğrudan doğruya adaletin kendisidir. Diğer siyasi problemler karşısında adalet öncelikli bir durumda bulunmaktadır. Herhangi bir siyaset felsefesi probleminin tartışılması ve açıklığa kavuşturulması adaletin önceliği hesaba katıldığında sahicilik kazanmaktadır. İster özgürlük ister eşitlik tartışılsın, bunlardan önce adaletten ne anlaşıldığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Bu ise adalet hakkında ancak bütüncül ve sistematik bir kuram ortaya koymakla mümkündür. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Martha Nussbaum'un adalet kuramı da bu bağlamda ele alınmıştır. Çalışmamızda Nussbaum'un adalet kuramının Amartya Sen ile birlikte geliştirdikleri yapabilirlikler yaklaşımına dayandığı savlanmaktadır. Nussbaum'un Yapabilirlikler Yaklaşımı'nın gerisindeki ana fikir "gerçekte insanların ne yapabilir ve ne olabilir oldukları." sorusuyla şekillenir. O bu soruya yanıt verirken insanın geliştirmesi gereken temel kapasitelere sahip olduğu fikrini öne süren Aristoteles'ten esinlenir. Yapabilirlikler yaklaşımında yapabilirlikler, işlevler ve insan haysiyeti kavramı merkezi bir role sahiptir. Martha Nussbaum hem normatif hem de pratik bir adalet kuramı olan yapabilirlikler yaklaşımını inşa etmiştir. Onun kuramının normatif kısmı adaletin standartlarını belirleyen on merkezi yapabilirlikler listesine dayanır. Ayrıca bu liste Nussbaum'un adalet kuramının en temel bileşeni olan insan haysiyeti kavramıyla doğrudan ilişkilidir. İnsan haysiyeti kavramı bu liste aracılığıyla açıklanır ve somutlaştırılır. İnsanın haysiyetine yaraşır bir yaşamın gerçekleştirilmesi ancak bu yapabilirliklerin her bir kişiye sağlanmasıyla olur. Nussbaum devletleri kendi vatandaşlarına bu listenin sağlanması için sorumlu tutar. Nussbaum adalet kuramın normatif kısmını meydan getirdikten sonra bu merkezi yapabilirlikleri pratik yaşama uygular. Kuramın pratik kısmı, Nussbaum'un öne sürdüğü yapabilirliklere sıkı sıkıya bağlı olan kadın hakları, engelliler ve küresel adalet gibi temel ve güncel sorunlarla ve bu sorunlara önerdiği çözüm önerileriyle ilgilidir. Anahtar Kelimeler: Adalet, Yapabilirlik, İşlevler, Erdem, NussbaumJustice is a philosophical problem which is the most discussed and written about in contemporary political philosophy. Especially, "A Theory of Justice", which was written by John Ralws in 1971, is the milestone in this respect. The debate on which type of government is superior now given way to which policies or systems are just or not. What is being debated is now directly justice itself. Justice now takes precedence over other political problems. Discussion and clarification of any political philosophy problem gain authencity when the priority of justice is taken into account. Whether freedom or equality is discussed, it must firstly clarifyed what it is meaned by justice. That is only possible by putting forward a holistic and systematic theory of justice. Martha Nussbaum's theory of justice, which is main topic of this study, is adressed in that context. We put forward that her theory of justice developed with Amartya Sen based on capability approach. The main idea behind Nussbaum's capability approach is shaped by the question of what people can do and be in real? While she loook for an answer this question, she is especially inspired by Aristotle's idea that human beings have some capacities that they need to develop. Capabilities, functionings and human dignity have a central role in the capability approach. Martha Nussbaum has established a theory of justice (capability approach) that is both normative and practice. The normative aspect of her theory based on ten central capabilities list that determines the standards of justice. This list is also direclty related to the concept of human dignity which is the main component of Nussbaum's theory of justice. The concept of human dignity is explained and objectified by means of these ten capabilities. Living a dignified life for human being is only realized by providing these capabilities to each person. Nussbaum makes responsible to the states for ensuring this list for their citizens. After establishing the normative aspects of his theory of justice, Nussbaum applies these central capabilities to the practical life. The practical aspect of his theory is related to the practical problems, which are strongly connected with her idea of capabilities, such as woman rights, disabilities and global justice and solution of these problems as well. Key Words: Justice, Capability, Functionings, Virtue, Nussbaumtrinfo:eu-repo/semantics/openAccessAdaletYapabilirlikNussbaumDoctoral Thesis191