Abstract:
BÖLÜM VI ÖZET Bu araştırmada ilköğretim ikinci kademe Vatandaşlık ve insan Hakları Eğitimi Dersinin hedeflerinin öğrenci, öğretmen ve velililerin beklentilerine uygunluğu konusunda öğretmenlerin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere; velilerin cinsiyetine ve öğrenim düzeyine göre, anlamlı bir farklılık, olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmanın evrenini 1996-1997 öğretim yılında, Malatya il merkezinde resmi ilköğretim okullarından olan; Atatürk İlköğretim Okulu, Abdulkadir Eriş İlköğretim Okulu, Fatih İlköğretim Okulu, Fırat İlköğretim Okulu, Feyzullah Taşkınsoy İlköğretim Okulu, Hasan Varol İlköğretim Okulu, Hayrettin Sönmezay İlköğretim Okulu, I lidayet İlköğretim Okulu, İbni Sina İlköğretim Okulu, İnönü İlköğretim Okulu, Kanuni İlköğretim Okulu, Mimar Sinan İlköğretim Okulu, Mehmet Topsakal İlköğretim Okulu, Mehmet Akif Ersoy İlköğretim Okulu, Milli Eğitim Vakfı İlköğretim Okulu, Necatibey İlköğretim Okulu, Rahmi Akıncı İlköğretim Okulu, Sümer İlköğretim Okulu, Şht. Yzb. Hakkı Akyüz İlköğretim Okulu, Tevfik- Memrmne Gültekin İlköğretim Okulu, Yalçın Koreş İlköğretim Okulu, Yavuz Selim İlköğretim Okulu'nda öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, yukarıdaki okullardan seçilen 632 öğrenci 32 öğretmen 632 veliden oluşmaktadır. Araştırmayla ilgili verileri toplama amacıyla öğrenciler, Öğretmenler ve veliler için "Beklentiler A,B,C" ölçekleri geliştirilmiştir. "Beklentiler ölçeğini, (A,B,C) değerlendirme için toplanan veriler "Gerekli," "Kararsızım", "Gereksiz" seçeneklerini kapsayan üçlü bir seçenekle sayısal hale getirilmiştir. Toplanan verilerin analizinde yüzde (%), Çift yönlü Varyans analizi ve t Testi tekniklerinden yararlanılmıştır. Bu araştırmada elde edilen bulgular alt problemlere göre şöyle özetlenebilir: l-"Toplum içinde Yaşama Zorunluluğunu Kavrayabilme." hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna 169 varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve muzun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, Öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 2- "Çevresindeki insanlarla işbirliği içinde Yaşayabilme" hedef cümlesinin öğrencilerin öğretmenlerin beklentilerine uygun olduğu ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine.göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 3- "Toplum Hayatını Düzenleyen Kurallara Karşı Uyumlu Bir Kişilik Sergileyebilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin beklentilerine uygun olmadığı, öğretmenlerin beklentilerine U5'gun olduğu ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 4- "Sağlıklı Huzurlu Bir Toplum İçin Sorumluluk Duygusu Geliştirebilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, Öğrenim düzeyine göre değiştiği, Öğrenim 170 düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 5- Ailenin Milli Birliğimizin Temeli Olduğunu Kavrayabilme." Hedef cümlesinin, öğrenci öğretmen ve veli beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin, mesleki kıdemlerine göre değişmediği, hizmetiçi eğitim durumlarına göre değiştiği, hizmetiçi eğitime katılan öğretmenlerin beklentilerine daha az, katılmayan öğretmenlerin beklentilerine daha çok uygun olduğu, mezun olduğu bölümlere göre, değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 6- "Ailenin Bireyin Sosyalleşmesindeki Önemini Kavrayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin beklentilerine uygun olmadığı, öğretmenlerin beklentilerine uygun olduğu, velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlere göre değişmediği, hizmetiçi eğitim durumlarına göre değiştiği hizmetiçi eğitime katılanların beklentilerine daha az uygunken, katılmayanların beklentilerine daha çok uygun olduğu, mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği. Öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 7- "Kişinin Toplum ile Uyumlu Bir Şekilde Yetişmesinde Demokratik Eğitimin Önemini Kavrayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin beklentilerine uygun olmadığı, öğretmenlerin kararsız olduğu, velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine göre değiştiği, mesleki kıdemlerin yükselmesiyle beklentilere uygunluğun azaldığı, mesleki kıdemin azalmasıyla beklentilere uygunluğun yükseldiği, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre 171 değişmediği. Öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 8- "Milli Birlik ve Dayanışmamızın Gerçekleşmesinde Eğitimin Önemini Kavrayabilme." Hedef cümlesinin öğrenci öğretmen ve veli beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına, mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok uygunken, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 9- Toplum Düzenini Sağlayacak Bir Otoritenin Gerekliliğini Takdir Edebilme" hedef cümlesinin öğrencilerin beklentilerine uygun olmadığı, öğretmenlerin beklentilerine uygun olduğu ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına, mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği erkek velilerin beklentilerine daha çok, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 10- "Öğrencilerde Demokrasi Bilincini Oluşturabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin, mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına, mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 172 11- Demokrasinin Üstünlüğünü Diğer Yönetimlerle Kıyaslama Yaparak Anlayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerinin beklentilerinin mesleki kıdemlerine göre değişmediği, Mzmetiçi eğitim durumuna göre değiştiği, hizmetiçi eğitime katılan öğretmenlerin beklentilerine daha az, katılmayan öğretmenlerin beklentilerine daha çok uygun olduğu, mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uysun olduğu anlaşılmıştır. 12- "Anayasamızın Dayandığı Genel Esasları Kavrayabilme" Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına, mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok uygunken, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 13- "Hürriyetçi Demokratik Sistemimizdeki Anayasal Organları Öğrenebilme" Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin, velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine hizmet içi eğitim durumlarına. Mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok uygunken, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenin.: düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 14- "Parlamenter Sistemi Benimseyebilme." Hedef cümlesinin öğrenciler, öğretmenler ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. 173 Öğretmenlerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 15- "Gelecekte Ülke Yönetiminde Sorumluluk Alabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine göre değiştiği, mesleki kıdemi az olan öğretmelerin beklentilerine daha çok uygun olduğu, mesleki kıdemi çok olan öğretmenlerin beklentilerine daha az uygun olduğu, hizmetiçi eğitim durumu ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 16- "İnsanların Karşılıklı Hak ve Sorumlulukları Olduğunu Kavrayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 17- "Birbirlerinin Görüş ve Düşüncelerini Saygı ve Hoşgörü ile Karşılamaları Gerektiğini Kavrayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin beklentilerine uygun olduğu, velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek 174 olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 18- "Gelecekte Anayasal Hak ve Hürriyetlerini Bilen Demokratik Kişilikli İyi Vatandaş Tutumu Gösterebilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 19- "Askerlik ve Vergi Ödevini Herkesin Seve Seve Yapması Gereken Kutsal Bir Görev Olduğunu Kavrayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olduğu sonucun varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok uygunken, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 20- "İnsan Hakları ile İlgili Uluslararası ve Ulusal Düzeydeki Kuruluşlar ve Belgeleri Tanıyabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı onucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değiştiği, erkek velilerin beklentilerine daha çok uygunken, kadın velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 175 21- "Başlıca Trafik Teşkilatlarımızı Tanıyabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin ve velilerin beklentilerine uygun olmadığı, öğretmenlerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 22- "Başlıca Trafik Kurallarına Uyabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 23- "Trafik Kazalanmn Ülke Ekonomisine Verdiği Zararları Anlayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin beklentilerine uygun olmadığı, öğretmenlerin beklentilerine uygun olduğu, velilerin beklentilerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine, hizmetiçi eğitim durumlarına ve mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği, öğrenim düzeyi yüksek olan velilerin beklentilerine daha az uygun olduğu, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 24- " f Fikrinin Gerçekleşmesi İçin, Milletler Ailesi İçinde Türk Milletine Düşen Ödev ve Sorumluluğun Önemini Kavrayabilme." Hedef cümlesinin öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin beklentilerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin mesleki kıdemlerine göre değiştiği, mesleki kıdemi az olan öğretmenlerin beklentilerine daha çok uygun olduğu, mesleki kıdemi çok olan öğretmenlerin beklentilerine daha az uygun olduğu, hizmetiçi eğitim durumuna göre değiştiği, hizmet içi eğitime katılan öğretmenlerin beklentilerine daha az uygun, katılmayan öğretmenlerin beklentilerine daha çok uygun olduğu, mezun olduğu bölümlere göre değişmediği anlaşılmıştır. Velilerin beklentilerinin cinsiyete göre değişmediği, öğrenim düzeyine göre değiştiği öğrenim düzeyi yüksek velilerin beklentilerine daha az uygun, öğrenim düzeyi az olan velilerin beklentilerine daha çok uygun olduğu anlaşılmıştır. 177