İskemi ve reperfüzyon uygulanan sıçanların jejunum goblet hücrelerinin histolojik olarak incelenmesi

Abstract

Hem akut hemde kronik intestinal iskemi ve reperfüzyon klinikte çok sık karşılaşılan önemli bir problemdir. Bu çalışmada deneysel iskemi ve reperfüzyon hasarı oluşturularak bu hasarda goblet hücrelerinin geçirdiği değişimlerin incelenmesi amaçlandı. Deneyimizde Spraque Dawley cinsi erkek sıçanlar rastgele 4 gruba ayrıldı. Bu gruplar; kontrol, açma-kapama (sham), iskemi ve iskemi ve reperfüzyon gruplarıydı ve her çalışma grubu 8'er sıçandan oluşuyordu. Deneyin bitimini takiben kesilen sıçanlardan alınan jejunum kesitleri %10 luk nötral tamponlanmış formalinle tespit edildi. Yapılan ışık mikroskobik incelemede iskemi uygulanan sıçanların jejunumlarında villusların alışılmış yaprak şeklindeki yapılarını hemen her alanda kaybettiği, yarıklanmadan villus boyu kısalmasına kadar giden morfolojik değişimler gösterdiği saptandı. Bu nedenle epitelin birçok alanda olmadığı, bazı alanlarda ise sadece devamlılığını kaybettiği gözlendi. Villus boyları kontrol grubuna göre kısalırken, villus epitelinde yer alan goblet hücrelerinin kontrol grubuna göre hem sayılarının azaldığı hem de boyutlarının küçüldüğü tespit edildi. Diğer taraftan kriptlerde yer alan goblet hücre sayısında herhangi bir azalma söz konusu değildi. İskemi ve reperfüzyon grubunda ise iskemi grubunda gözlemlediğimiz hasara ait bulgular azalmıştı. Ancak villus boyları iskemi grubundaki kadar olmasa bile kısalmıştı. Villus epitelinde yer alan goblet hücreleri sayıca kontrol grubuyla benzerdi. Diğer taraftan kriptlerdeki goblet hücreleri azalmıştı. Goblet hücre boyutları iskemi grubundaki gibi küçülmüştü. Bizde villuslarda oturan goblet hücrelerinin iskemide lümene dökülmeye bağlı azaldığını, geride kalan goblet hücrelerinin salgılarını boşalttıkları için küçük göründüğünü ancak bunların musin içeriklerinin etkilenmediğini, İ/R sürecinde ise kriptlerden villuslara gelen goblet hücreleri nedeniyle goblet hücre sayısının normale döndüğünü, ancak kriptlerdeki hücrelerin bu yüzden sayıca azaldığını, yine goblet hücrelerinin salgılarını boşaltmaları nedeniyle küçük göründüğünü düşündük. Sonuç olarak; sıçanlarda iskemi ve reperfüzyona bağlı jejunal hasar ve tamir sürecinde goblet hücrelerinin rolü tam olarak ortaya konamamıştır. Bu nedenle daha ileri çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.