Kolesterol stereoizomerlerinin kromatografik yöntemler ile ayırım metodları ve farklı kaynaklardan elde edilen kolesterolün stereokimyasal yapılarının karşılaştırılması

Abstract

KOLESTEROL STEREOİZOMERLERİNİN KROMATOGRAFİK YÖNTEMLER İLE AYIRIM METODLARI VE FARKLI KAYNAKLARDAN ELDE EDİLEN KOLESTEROLÜN STEREOKİMYASAL YAPILARININ KARŞILAŞTIRILMASI ÖZET Hücre membranlarının yapısal bileşeni, safra asitleri ve steroid hormonlar için substrat olan kolesterol önemli bir lipiddir. Siklopentanoperhidrofenantren yapısına sahip olan kolesterol molekülünde 8 tane asimetrik karbon atomu bulunması sebebiyle 256 tane muhtemel stereoizomere sahiptir. Biyolojik moleküllerin farklı stereoizomerleri vücut içerisinde farklı biyolojik cevaplara yol açmaktadır. Kolesterol stereoizomerlerinin metabolizmalarına dair bazı araştırmalar mevcuttur. İnsan vücuduna besinlerle farklı kaynaklardan kolesterol alınmaktadır. Kolesterol stereoizomerlerinin tespiti, alınan kolesterolün besinsel kaynağı hakkında fikir verebilir. Bu amaçla koyun yün yağından ve domuz karaciğerinden elde edilen kolesterolün ters faz HPLC, mobil faza siklodekstrin eklenmiş ters faz HPLC ve kiral kolonlar kullanılarak yapılan kiral HPLC ile stereoizomerik analizleri yapıldı. Mobil faza kiral ajan olarak çeşitli siklodekstrinlerin, gama siklodekstrin hariç, eklenmesi ile yapılan ters faz HPLC analizlerinin neticesinde, mobil faza kiral ajan eklemeden yapılan ters faz HPLC ile belirlenemeyen piklerin ortaya çıktığı görüldü. Tespit edilen bu pikler siklodekstrin tarafından ayrılan bir stereoizomer, başka bir sterol veya kolesterolün değişime uğramış şekli olabilir. Mobil faza siklodekstrin eklenmesi ile yapılan stereoizomer analizinde domuz karaciğerinden elde edilen kolesterol örneğinde kolesterol pikinden daha önce gelen pik 2 koyun yün yağından elde edilen kolesterol örneğindeki pik 2 den daha belirgin olarak ölçülmektedir. Bu sonuç da farklı kaynaklardan elde edilen kolesterolün steroizomer içeriğinin birbirinden farklı olabileceğini işaret edebilir. Sonuçlar, farklı kaynaklardan elde edilmiş olan kolesterollerin izomerik yapılarının heterojen ve birbirinden farklı olabileceğini göstermektedir. Bu yapıların tanımlanması için moleküler düzeydeki ileri analiz teknikleri gereklidir.