Hastalık tedavisinde kullanılan bazı meyve ve sebzelerin dokularında eser element ve mineral tayini

Abstract

Son yıllarda çalışmalarda çeşitli biyolojik materyallerde bulunan eser element ve minerallerin tayini özellikle iki nedenden dolayı önem kazanmıştır. Bunlardan birincisi, metabolik proseslerdeki rolleri ve insan sağlığı üzerine olumlu etkileri, ikincisi ise artan çevre kirliliği ile birlikte toksititeye neden olan elementlerin olumsuz etkileridir. Eser elementlerin bitkilerin özellikle kök, gövde ve yaprakları gibi farklı bölgelerinde değişik konsantrasyonlarda bulunurlar. Meyve ve sebzelerin ve bunların dokularının elementel kompozisyonu normal gelişim ve sağlık için çok önemlidir. Taze meyve ve sebzelerin günlük tüketilmesi, bulaşıcı olmayan kanser ve kardiyovasküler hastalıkları önlemede yardımcı olur. Bu nedenle meyve ve sebzelerin eser element ve mineral içerikleri önemlidir. Mineral ve eser elementler çok fazla tükettiklerinde toksik etkiler görülür. Düşük konsantrasyonlarda alındıklarında da çeşitli problemlerle karşılaşılır. Örneğin doğada bol miktarda bulunan demir, Fe, aşırı miktarda alındığında kusma, ishal ve bağırsak bozukluklarına neden olur. Düşük miktarlarda alındığında ise kemiklerde kırılganlık ve anemi gibi sorunlar ortaya çıkar. Eser elementler ve mineraller topraktan insanlara bitki aracılığıyla geçer. Bitkilerin eser element ve mineral içerikleri, toprağın jeokimyasal karakteristiği, yetişme dönemi boyunca hava koşulları, bu elementlerin bazılarının seçici olarak alınabilirliği ve gübre kullanımına göre değişir. Çalışmamızda, tıbbi öneminden dolayı halk ilacı gibi kullanılan meyve olarak, elma, kiraz, armut, nar, ayva, çilek ve ceviz, sebze olarak da nane ve reyhan analizlenmek için seçildi. Bu meyve ve sebzeler, Malatya da da hâlâ çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılır. Bu amaçla, toplanan bu meyve, sebze ve bunların dokuları mikrodalga parçalama tekniği ile çözelti ortamına alınmıştır. Kullandığımız metodun analitik karakteristiğini, doğruluk ve hassasiyetini test etmek için Sertifikalı Referans Madde (NIST ? SRM 1515, Apple Leaves) kullanılmıştır. Meyve, sebze ve dokularının, alevli AAS ile Al, Cu, Fe, Mg, Mn, Zn içerikleri, alevli ? emisyon AAS ile K, grafit fırın AAS ile Cd, Pb, Se içerikleri tayin edilmiştir. Meyve ve meyve dokularının eser element ve mineral içerikleri; 1.45 ? 92.83 mg/ 100g alüminyum, bakır için 0.11 ? 1.84 mg / 100g , demir için 0.30 ? 61.54 mg / 100g , potasyum için 114 ? 4658. 33 mg / 100g , magnezyum için 11.03 ? 637.79 mg / 100g , mangan için 0.034 ? 10.97 mg / 100g , çinko 0.17 ? 6.26 mg / 100g , kadmiyum 0.10 ? 4.21 x 10-3 mg / 100g, kurşun için 8.91 ? 351.55 x 10-3 mg / 100g ve selenyum için 0.55 ? 45.45 x 10-3 mg / 100g aralığında bulunmuştur. Ayrıca sebze örneklerinin eser element ve mineral içerikleri; 12.80 ? 19.16 mg / 100g alüminyum, 0.34 ? 1.03 mg / 100g bakır, 29.91 ? 30.00 mg / 100g demir, 2791.67 ? 4754.17 mg / 100g potasyum, 508.33 ? 600.69 mg / 100g magnezyum, 5.07 ? 5.67 mg / 100g manganez, 2,59 ? 4.48 mg / 100g çinko, 6.48 x 10-3 mg / 100g kadmiyum, 63.22 ? 115.38 x 10-3 mg / 100g kurşun ve 41.9 ? 56.1 x 10-3 mg / 100g selenyum aralıklarında bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Meyve, Sebze, Mineral, Eser Element, Mikrodalga Çözünürleştirme Tekniği, Atomik Absorpspyion Spektroskopisi.